ἐλεεινολογεῖ ἐνταυτῷ καὶ πολλοὺς συγχρόνους του χρισιανούς, σολιζομένους φυλακτήρια, κατά μίμησιν τῶν Ἰουδαίων

« Τοῦτο (λέγει ) μέχρι τῆς σήμερον δεν παύουν τὰ δεισι

δαίμονα γυναικάρια νὰ πράσσωσι καὶ μεταξύ μας, μὲ » μικρὰ εὐαγγελίου τομίδια, μὲ τοῦ ςαυροῦ τὸ ξύλον, καὶ

>>

μὲ ἄλλα παρόμοια πράγματα, τὰ ὁποῖα ἔχουν μὲν ζῆλον » Θεοῦ, ἀλλ ̓ ὄχι κατ ̓ ἐπίγνωσιν » (1). Τοιαῦτα λέγουν κατὰ τῆς δεισιδαιμονίας τῶν φυλακτηρίων καὶ οἱ σύγχρονοι τοῦ ἱερωνύμου, ὁ μέγας Βασίλειος, καὶ ὁ Χρυσόσομος (2).

Περὶ τοὺς αὐτοὺς χρόνους βλέποντες οἱ πατέρες τὴν προχώ ρησιν τοῦ κακοῦ, ἔκριναν ἀναγκαῖον νὰ τὸ ἐμποδίσωσι καὶ μὲ ἐκκλησιαςικὰ ἐπιτίμια, ὡς φαίνεται ἀπὸ τὴν κατὰ τὸ 367 ἔτος συγκροτηθεῖσαν ἐν Λαοδικείᾳ σύνοδον, τῆς ὁποίας ὁ τρίακοςός Εκτος κανὼν (5) λέγει· « Οὐ δεῖ ἱερατικοὺς ἢ κληρικούς, μάγους » ἢ ἐπαοιδοὺς εἶναι ἡ μαθηματικούς (4), ἢ ἀστρολόγους, η

(1) Hoc apud nos superstitiosæ mulierculæ in parvulis. evangeliis et in crucis ligno, et istiusmodi rebus, quæ habent quidem zelum Dei, sed non juxta scientiam, usque hodie factitant. HIERONYM. apud MARTIN. Lexic. Philologic. tom. II, pag. 245. — (2) Ιδ. Βιβλ. Κανόν. τῆς Καθολικ. ἐκκλησ. μὲ τὰς σημειώσ. τοῦ ἰουστέλλου, σελ. 215, καὶ τὸν SUICER. Thesaur. ecclesiast. tom. II, pag. 668. αὐτὴν Βιβλ. Κανόν. τῆς καθ. ἐκκλ. σελ. 110. ὠνόμαζαν τότε, τους δογματίζοντας καὶ διδάσκοντας, ὅτι τὰ εὐρά μια σώματα ἔχουν τοῦ παντὸς τὴν κυβέρνησιν, καὶ ὅτι κατὰ τὴν κίνησιν τούτων διοικεῖται ὁ κόσμος. Καὶ τοῦτο ἐξηγεῖ διὰ τί ἐλέγοντα

(3) δε τήν (4) Μαθηματικούς

» ποιεῖν τὰ λεγόμενα φυλακτήρια, ἅτινά ἐςι δεσμωτήρια » τῶν ψυχῶν αὐτῶν. Τοὺς δὲ φοροῦντας ῥίπτεσθαι ἐκ τῆς » ἐκκλησίας ἐκελεύσαμεν ». Μ' ὅλα ταῦτα ἡ δεισιδαι μονία, ἀντὶ νὰ ταύσῃ, ἐπρόβαινεν ἀπὸ τὸ κακὸν εἰς τὸ χειρότερον.

Καὶ πῶς ἦτο δυνατὸν νὰ παύσῃ, ἐπειδὴ οἱ διδάσκαλοι τῆς δεισιδαιμονίας ἦσαν, ὡς μαρτυρεῖ ὁ κανὼν τῆς συνόδου ἀπὸ τοὺς ἱερωμένους; Τούτων συνδιδάσκαλοι ἔγιναν καὶ αὐτοὶ οἱ Γραικορωμαῖοι αὐτοκράτορες. Απὸ τὴν αὐλὴν αὐτῶν δὲν ἔλειπε ποτὲ καὶ κἀνένας λαοπλάνος, ἀξίωμα καὶ ὄνομα φέρων Αφρολόγου, τὸν ὁποῖον ἐσυμβουλεύετο ὁ αὐτοκράτωρ εἰς ὅλας του τὰς πράξεις καὶ τὰς ἐπιχειρήσεις, ἀκόμη καὶ εἰς τὰς σωματικάς του ἀῤῥωσίας. Δίοτι καὶ τοῦ σώματος αἱ ἀῤῥωσίαι ἐπιςεύοντο αἱ πλειότεραι δαιμονίων ἐνεργήματα, ἡ θεραπεία τῶν ὁποίων ἐχρειάζετο ἐξορκισμούς, ἐπῳδὰς καὶ φυλακτήρια.

Καί οἱ ἐξορκισμοὶ δὲν ἐγίνοντο ἀπὸ μόνους τοὺς λεγομένους καὶ πιςευομένους μάχους· αὐτοὶ οἱ κατ ̓ ἐπαγγελίαν ἰατροὶ

καὶ Αστρολόγοι, καὶ Γενεθλιακοί. Οἱ λαοπλάνοι οὗτοι, ἀπὸ τὴν σύμπτωσιν τῆς γεννήσεως τινός, μὲ τὴν κίνησιν ἢ θέσιν τῶν ἀστέρων, ἐπροφήτευαν τὴν μέλλουσαν αὐτοῦ τύχην ὠνομάζοντο ἀκόμη καὶ Χαλδαῖοι, διότι ἀπὸ τοὺς Χαλδαίους πρώτους ἐσπουδάσθη ἡ Αστρονομία, ἔπειτα καὶ ἡ Αστρολογία (Στραβ. Ι, σελ. 23. XVI, σελ. 739, 762. XVII, σελ. 806). Τους Χαλδαίους * Μάγους ἐσέβοντο καὶ ἐσυμβουλεύοντο εἰς τὰς πράξεις των οἱ Ρωμαῖοι στρατηγοὶ ἢ βασιλεῖς (Πλουτάρχ. Μαρ. § 42, Σύλλ. § 37), καὶ καθεξῆς ὅλοι σχεδόν οἱ Γραικορωμαῖοι χριστιανοὶ αὐτοκράτορες.

ἡ ἐπίςευαν κ ̓ ἐπίςοναν τοὺς ἀῤῥώςους ὅτι τοὺς ἰατρευαν μὲ γραμμένας καὶ περιδεμένας εἰς τὸν τράχηλον, τὰς χεῖρας ἢ τοὺς πόδας, ἐπῳδὰς ἀπὸ ῥήσεις τῆς Παλαιᾶς ἡ τῆς Νέας Διαθήκης, ἢ ἀπὸ λέξεις ἀσήμους, συνωδευμένας ἀσεβῶς μὲ αὐτὸ τοῦ Θεοῦ τὸ ὄνομα. Τοιαύτας ἐπῳδὰς ἐμεταχειρίζετο ὁ ἰατρὸς τοῦ μεγάλου Θεοδοσίου, Μάρκελλος ὁ ἐμπειρικός (1). Ο πολὺ σοφώτερος τοῦ Μαρκέλλου τὴν ἰατρικὴν ̓Αλέξανδρος ὁ Τραλ λιανὸς ἐξώρκιζε τὴν ποδάγραν μὲ λόγια συνδεμένα μὲ τὴν ρίζαν τοῦ ὑοσκυάμου εἰς φυλακτήριον (2). Άλλοτε ἀρκεῖτο εἰς φωνὰς καὶ λέξεις ἀσήμους (3).

Από τοιοῦτον χρισιανισμὸν Αὐτοκρατόρων, Κληρικῶν, αὐτ τῶν τῶν ἰατρῶν, εὔκολα συμπεραίνεται, ὁποῖος ἔπρεπε νὰ ἶναι ὁ χριςιανισμὸς τοῦ κοινοῦ λαοῦ. Καὶ τοῦτο ἐνόει ὁ Χρι στὸς λέγων, « Πλὴν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐλθὼν ἄρα εὑρήσει τὴν » πίςιν ἐπὶ τῆς γῆς; » Δὲν τὴν ἐδιδάσκετο πλέον ὁ λαὸς, ὡς τὴν διδάσκει τὸ εὐαγγέλιον, ςηριγμένην εἰς τὴν πρὸς ἀλλήλους ἀγάπην καὶ τὴν ἰσόνομον δικαιοσύνην, ἀλλ ̓ ἐνόμιζεν ὅτι καὶ μόνον ἀκούων τὸ εὐαγγέλιον, ἢ καὶ φέρων αὐτὸ ἢ καμμίαν αὐτοῦ ῥῆσιν, ὡς φυλακτήριον, εἰς τὸν κόλπον του, ἐδύνατο νὰ ἰατρεύσῃ καὶ τὰς σωματικὰς καὶ τὰς πολλὰς τῆς ψυχῆς του

(1) SPRENGEL, Histoir. de la Médecin. trad. Franç. tom. II, pag. 204. — (2) « Ορκίζω σε [τὴν ρίζαν] κατὰ τῶν ἁγίων. » ὀνομάτων, ἰπώ; Σαβαών, Ελωί, Αδωνα κ. τ. λ. » (Αλεξ. Τραλλ. ΧΙ, σελ. 659). — (3) Οποῖαι ἦσαν : « ἰάς, Αζύφ, Ζυών κ. τ. λ. ». (ὁ αὐτ. αὐτόθ. σελ. 657).

ἀῤῥωσίας, ἀκόμη καὶ νὰ προφυλάξῃ ἀπὸ φυσικὰς φθορὰς καὶ αὐτά του τὰ κτήματα (1).

Καὶ ἐπειδὴ τὰ λόγια τῆς Νέας Διαθήκης, ὡς καὶ τῆς Πα λαιᾶς, ἐπιστεύοντο ὡς ἔχοντα τὴν αὐτὴν δύναμιν μὲ τῶν ἐθνικῶν τὰς ἐπῳδὰς καὶ τὰ φυλακτήρια, ἀκόλουθον ἦτο νὰ πολυπλασιάζεται καὶ ἡ ἀνάγνωσις αὐτῶν, καὶ αἱ συνοδεύουσαι τὴν ἀνάγνωσιν λοιπαὶ ἱεροπραξίαι καὶ προσευχαί, ἕως νὰ ὑπερβάλωσι καὶ τὰς μακρὰς ἐκείνας προσευχὰς, μὲ τὰς ὁποίας οἱ Φαρισαῖοι ἐσφετερίζοντο τὰς οἰκίας τῶν χηρῶν καὶ τῶν ὀρφανῶν, ὡς τοὺς ἐλέγχει περὶ αὐτῶν ὁ Χριςός (2), ὀνομάζων αὐτὰς Βαττολογίας, καὶ παραγγέλλων τοὺς ἰδίους ἀποστό λους νὰ τὰς ἀποςρέφωνται ὡς ἐθνικάς (3).

Τοῦτο νοεῖ ὁ Αὐγουσῖνος, πατὴρ σύγχρονος τοῦ Ἱερωνύμου καὶ τῶν λοιπῶν πρὸ μικροῦ ὀνομασθέντων πατέρων, ὅτε λέγει, ὅτι ὁ ζυγὸς τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου ἦτο πολὺ πλέον ὑποφερτός, παρὰ τὸν ὁποῖον ἐσπούδαζαν τινὲς σύγχρονοί του νὰ ἐπιβάλ λωσιν εἰς τοὺς χριςιανούς ζυγόν (4). Καὶ ἐκ τούτου νοεῖται,

(1) Προφυλακτικὸν ἀσφαλέστατον, νὰ μὴν ὀξίσῃ ὁ οἶνος, ἐπαραγγέλλετο ἡ ἀπὸ τὸν 34 Ψαλμὸν ῥῆσις « Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς » ὁ κύριος » ἐπιγραμμένη εἰς τὸ σκέπασμα τοῦ πίθου. (ίδι Γεωπονικ. VII, 14). — (2) « Οὐαὶ ὑμῖν Γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποη κριταί, ὅτι κατεσθίετε τὰς οἰκίας τῶν χηρῶν, καὶ προφάσει » μακρά προσευχόμενοι ». Ματθ κγ', 14. (3) « Προσευχό

» μενοι δὲ μὴ βαττολογήσητε, ὥσπερ οἱ ἐθνικοί δοκοῦσι γὰρ ὅτι » ἐν τῇ πολυλογίᾳ αὑτῶν εἰσακουσθήσονται κ. τ. λ. ». ὁ Αὐτ. ς', 7.

(4) Αύγουστιν. ἐπιστολ. 119, παρὰ τῷ MOSHEIM, Histoir. ecclésiast. tom. I, pag. 399, trad. Franç. 1776.

διὰ τί παραγγέλλει εἰς τοὺς προεστῶτας, ὡς ἴδαμεν ἀρχῇτες ρα (1) τὴν ἐπίμονον ἀνάγνωσιν τῶν τριῶν τούτων ἐπιτολῶν τοῦ Παύλου· σκοπὸν εἶχε δηλαδὴ νὰ τοὺς διδάξῃ, ὅτι ἡ ἀληθὴς Θρησκεία μαρτυρεῖται πλέον ἀπὸ τὴν σύμφωνον μὲ τὰς ἀποςολικὰς παραγγελλίας διαγωγὴν τῶν ἱερωμένων παρὰ ἀπὸ τὰς πολλάς των προσευχάς.

Τὸ πλῆθος τοῦτο φοβουμένη καὶ προβλέπουσα τὴν ἐπιπλέον αὔξησιν τῶν ἐκκλησιαςικῶν ὕμνων ἡ πρό μικροῦ (2) όνομασθεῖσα ἐν Λαοδικεία σύνοδος δεν συγχωρεῖ πλὴν μόνην τὴν ἀνάγνωσιν τῆς Παλαιᾶς καὶ νέας Διαθήκης εἰς τὴν ἐκκλησίαν, λέγουσα ῥητῶς. « Οὐ δεῖ ἰδιωτικούς ψαλμοὺς

λέγεσθαι ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, οὐδὲ ἀκανόνιστα βιβλία, ἀλλὰ » μόνα τὰ κανονικὰ τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθή » κης » (3).

Καὶ μὲ τὴν ἀλήθειαν, κατὰ τὴν πέμπτην, ἕκτην καὶ ἑβδό μην ἑκατονταετηρίδα, καθόσον ἐπληθύνοντο αἱ ἐκκλησίαι, τα μοναςήρια, καὶ αἱ ἑορταί, κατὰ τὸ αὐτὸ μέτρον ἐπληθύνοντο οἱ κατηγορούμενοι ἀπὸ τὴν Σύνοδον Ιδιωτικοί ψαλμοί, καὶ ἐμακρύνοντο αἱ ἐκκλησιαςικαὶ ἀκολουθίαι, ἑωσοῦ τὰς ἔκαμαν ἀκόμη μακροτέρας οἱ περὶ τὴν ὀγδόην πρῶτον φανέντες Υμνῳδοί * Μελογράφοι, ἤγουν οἱ ποιηταὶ τῶν Κανόνων, τῶν ᾠδῶν καὶ ἄλλων τροπαρίων, περὶ τῶν ὁποίων θέλω λαλήσειν μετολίγον. Τούτους ἠκολούθησαν ἄλλοι μέχρι καὶ αὐτῆς τῆς ἁλώσεως, καὶ

(1) ἶδε ἀνωτέρ. σελ. ά, καὶ κατωτέρ. σελ. μθ'. (3) Συνοδ. Λαοδικ. καν. 59.

σελ. έ.

(2) Ανωτέρ.