θεραπεύσωσι τὰς ἰδίας· καὶ τῆς διδαχῆς ὁ σπόρος θέλει πέσειν εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ διδασκομένου, ὡς τὰ σπειρόμενα εἰς τὴν πέτραν (1), ἂν οἱ σπείροντες δὲν σπείρωσι σπέρματα ῥιζωμένα ἤδη εἰς τὴν ἰδίαν αὑτῶν ψυχήν· καὶ ἡ φωνή των μέλλει ν' ἀκουσθῆ « Ως χαλκὸς ἠχῶν, καὶ κύμβαλον ἀλαλά» ζον » (2), ἂν προφέρωσι λόγους ἄλλους παρὰ τοὺς ἐνδιαθέ τους τῆς ἰδίας συνειδήσεως ἀγαθοὺς λογισμούς. Δὲν ἀρκεῖ νὰ κηρύττωσι λόγους ἀποςόλων ἢ τοῦ Χριςοῦ περὶ τῆς χριστιανι κῆς ἰσότητος, ἂν αὐτοὶ πρῶτοι δὲν φυλάσσωσι τὴν πρὸς ἀλλή λους ισότητα εἰς τοὺς ἄλλα πράσσοντας καὶ ἄλλα λέγοντας ἐλέχθη τὸ « Τῷ δὲ ἁμαρτολῷ εἶπεν ὁ Θεὸς, ἵνατὶ σὺ ἐκδιηγῇ » τὰ δικαιώματά μου, καὶ ἀναλαμβάνεις την διαθήκην μου » διὰ σόματός σου; Σὺ δὲ ἐμίσησας παιδείαν, καὶ ἐξέβαλες » τοὺς λόγους μου εἰς τὰ ὀπίσω » (3). Πῶς θέλεις νὰ μὴ φιλαρχῇ, ἢ νὰ μὴ τιτλομανῇ, ὁ κοσμικός πολίτης, ὅταν βλέπῃ τὸ συνάθροισμα τῶν ἠθικῶν διδασκάλων του, αὐτὸ τὸ ἱερατικὸν πολίτευμα, κατεχόμενον ἀπὸ τῶν τίτλων τὴν μανίαν ;

Αἱ τρεῖς ἑξῆς ἐπιςολαί τοῦ Παύλου μᾶς διδάσκουν ἀρκετὰ, ὅτι ἡ παλαιὰ ἐκκλησία τρεῖς μόνους τίτλους, ἢ μᾶλλον τρία ἐπίθετα ἐπαγγέλματος δηλωτικά, ἐγνώριζε, τὸν Επίσκοπον, τὸν Πρεσβύτερον καὶ τὸν Διάκονον. Ὁ χρισιανισμὸς τῶν πρώτ των Ρωμαίων αὐτοκρατόρων ἐμετάφερεν ἀπὸ τὴν αὐλὴν εἰς τὴν ἐκκλησίαν, καὶ αὐλικὰ ἀξιώματα, καὶ τὸ ἐπικίνδυνον ὄνομα τῆς

(1) Ματθ. ιγ', 20. — (2) Α', Πρὸς Κορινθ. ιγ', 1. (3) Ψαλμ. ν', 16-17.

ΑΡΧΗΣ. Οἱ μετ ̓ αὐτοὺς Γραικορωμαῖοι αὐτοκράτορες ηὔξη σαν καὶ τῆς αὐλῆς (1) καὶ τῆς ἐκκλησίας τους τίτλους· και καθὼς οἱ Επίσκοποι καὶ οἱ Πρεσβύτεροι ἐμεταμορφώθησαν εἰς Αρχιεπισκόπους, Πατριάρχας και Αρχιερείς, παρόμοια ἀπὸ τοὺς Διακόνους ἀνεφύτρωσαν οἱ Αρχιδιάκονοι, διὰ νὰ μὴ λείπῃ μηδ ̓ ἀπὸ τοὺς Διακόνους ὁ τολισμὸς τῆς ἀρχῆς. Οὐδ ̓ ἐσυνεςάλθη μέχρι τούτου ἡ φιλαρχία. Μνημονεύονται, ὡς θέλομεν ἰδεῖν μετ' ὀλίγον (2), καὶ ἄλλα παράδοξα τιτλοφόρα ἐκκλησιασικὰ ἀξιώματα, ἄγνωςα κἀνήκουσα εἰς τὴν πα λαιὰν ἐκκλησίαν. Μόνον τὸν Χρισὸν (3) ὠνόμαζαν ἀρχιερέα οἱ Απόςολοι αὐτοὶ δὲ καὶ οἱ μετ ̓ αὐτοὺς, ἕως τὰ τέλη τῆς τετάρτης ἀπὸ Χριςοῦ ἑκατονταετηρίδος (4), ὠνομάζοντο ἐπίσκοποι· καὶ τοῦ Πατριάρχου τὄνομα πρώτην φορὰν ἀκούεται μετὰ τὰ μέσα τῆς πέμπτης ἑκατονταετηρίδος, ἀπὸ τὸν ἱςορικὸν Σωκράτην (5)· καὶ τοῦτο ὄχι ὡς τίτλος ἰδιάζων καὶ μερικὸς

-

(1) Αννα ἡ Κομνηνὴ ἐπαινεῖ καὶ θαυμάζει, με γυναικείαν κουφότητα, καὶ τοῦτο τοῦ πατρός της Αλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ, ὡς βασιλέως σοφοῦ ἐπενόημα, ὅτι ἐπολυπλασίασε τὰ ὀφφίκια καὶ τοὺς τίτλους τῶν αὐλικῶν· « Καὶ ἀρχοντοπούλους ὠνόμασεν, ὡσανεὶ ἐξ ἀρχόντων υἱοὺς γε» γονότας ».DUCANGE, Glossar. pag. 133. — (2) Κατωτέρ. σελ. με-μή. (3) Καὶ εἰς μόνην τὴν Πρὸς Ρωμαίους ἐπιςολήν. — (4) Η συγκροτηθεῖσα εἰς Κωνςαντινούπολιν κατὰ τὸ 381 ἔτος ἀπὸ Χριςοῦ δευτέρα οικουμενική σύνοδος (Καν. 2-4) ονομάζει τὸν Ῥώμης, τὸν Κωνςαντινουπόλεως, τον Αλεξανδρείας καὶ τὸν Αντιοχείας ἁπλῶς Επισκόπους, ὡς καὶ τοὺς λοιποὺς τῶν λοιπῶν ἐπαρχιῶν προεςῶτας ὅλους. — (5) δε SUICER. Thesaur. ecclesiast. tom. II, pag. 645-644.

τούτου ἢ ἐκείνου τοῦ ̓Επισκόπου, ἀλλ' ὡς ἐπίθετον σεβαςικὸν, διδόμενον εἰς διαφόρους ἐπισκόπους· ἐπειδὴ οὐδ ̓ εἰς αὐτὴν τὴν συγκροτηθεῖσαν κατὰ τὸ 451 ἔτος ἀπὸ Χριςοῦ ἐν Χαλκηδόνι τετάρτην οἰκουμενικὴν σύνοδον (1) ἀκούεται Πατριάρχου ὄνομα. Μετ' ὀλίγον ἔγινε τίτλος ἴδιος τοῦ Ρώμης, τοῦ Κωνσαντινουπόλεως, τοῦ Ἀντιοχείας, τοῦ Ἀλεξανδρείας καὶ τελευταῖον τοῦ Ἱεροσολύμων. Τὸ χειρότερον, ὅτι καὶ τὄνο μα αὐτὸ ἐπενοήθη ἀπὸ κακοδόξους, ὑπὲρ 300 ἔτη πριν περάση εἰς τοὺς ὀρθοδόξους. Οἱ Μοντανιςαί, αἱρετικοὶ τῆς δευτέρας ἑκατονταετηρίδος, οὕτως ὀνομασθέντες ἀπὸ τὸν αἱρεσιάρχην αὑτῶν Μοντανὸν (2), ὀνειδίζονται ἀπὸ τοὺς ὀρθοδόξους τῆς ἐκκλησίας πατέρας, ὡς ἔχοντες Πατριάρχας. « Εἰς ἡμᾶς » (λέγει ὁ ἱερώνυμος ) οἱ ἐπίσκοποι κατέχουν τὸν τόπον τῶν » Αποςόλων, αὐτοὶ δὲ [ οἱ Μοντανιςαί ] ἀριθμοῦν τρίτους » τοὺς ἐπισκόπους· διότι ἔχουν πρώτους, εἰς τὴν Πέπουζαν » τῆς Φρυγίας Πατριάρχας, δευτέρους, Κένονας· καὶ » οὕτως εἰς τὸν τρίτον, ἤγουν εἰς τὸν ἔσχατον σχεδὸν τόπον, καταφέρονται οἱ ἐπίσκοποι : » Apud nos Apostolorum locum Episcopi tenent, apud eos Episcopus tertius est. Habent enim primos de Pepuza Phrygia Patriarchas, secundos, quos appellant Cenones; atque ita in tertium, id est, pene ultimum locum Episcopi devolvuntur (3).

>>

(1) Καν. 28.

(3)

(2) ἶδε κατωτέρ. Εξήγ. σελ. 156. HIERONYM. Epistol. LIV ad Μarcell. Οἱ Κένονες, GENONES,

Δὲν ἐμάκρυνα τοὺς περὶ τῶν ἐπισκόπων λόγους, πλὴν διὰ νὰ δείξω εἰς τὸν ἀναγνώςην, καὶ τὰς πηγὰς, ὅθεν ἔῤῥευσαν εἰς τὴν ἐκκλησίαν αἱ σημεριναί καταχρήσεις, καὶ τὴν ἀνάγκην τῆς καταργήσεως (1) αὐτῶν. Αἱ πηγαὶ ἦσαν ἡ δουλεία τοῦ γένους εἰς δεσπότας, καὶ ἡ συνοδεύουσα τὴν δουλείαν ἀπαι δευσία, ἥτις ἐκίνησε τοὺς ἱερεῖς νὰ μιμηθῶσι τοὺς αὐλικούς, νὰ τιτλοφορηθῶσιν ὡς ἐκεῖνοι, καὶ νὰ δεσπόζωσιν ὡς ἐκεῖνοι, λησμονοῦντες τὸ παράγγελμα τοῦ Χριςού, « Οὐχ οὕτως δὲ » ἔςαι ἐν ὑμῖν ».

Η ἀνάγκη τῆς καταργήσεως γεννᾶται ἀπὸ τὴν ἀνάγκην αὐτὴν νὰ ἀρνηθῶμεν ὅλα τὰ δεσποτικὰ φρονήματα, ἂν ἐπιθυμῶμεν νὰ φυλάξωμεν τὴν ἐλευθερίαν. Αλλὰ τὶς ἐξ ἡμῶν δύναται νὰ τ ̓ ἀρνηθῇ, ἐνόσῳ εὐλογεῖται καὶ ἁγιάζεται ἀπὸ ἱερεῖς ἄρχοντας, καὶ ὄχι πατέρας; τίς νὰ καταφρονήσῃ τοὺς τίτλους, ἐνόσῳ βλέπει

(οὔτε Ρωμαϊκή οὔτ ̓ Ελληνική λέξις) τίνες ἦταν, δέν μας εἶναι γνωςόν. Ο Δουκάγγιος (Glossar. Latin. V, Cenones.) φέρει διάφορον γραφήν OEconomos. ἴσως τὸ Cenones ἐσήμαινε Κοινωνούς, * Κοινῶνας. Απὸ τὴν Πέπουζαν πόλιν τῆς Φρυγίας, ὅπου ἐγεννήθη ἡ αἵρεσις, ὠνομάζοντο οἱ Μοτανισταὶ καὶ Πεπουζιανοί.

(1) Κατάργησιν νοῦ καὶ περιορίζω εἰς τὴν ἐλευθερωμένην Ελλά δα, καὶ ταύτην τὸν αὐτὸν τρόπον ὡς καὶ τὴν ἀνωτέρω (σελ. κ5') προς βληθεῖσαν συντομὴν τῶν μακρῶν ἀκολουθιῶν. Περὶ δὲ τῶν ὑπὸ τὸν τυραννικὸν ζυγὸν ζώντων τιτλοφόρων ἱερωμένων, δὲν ἀνήκει εἰς ἡμᾶς νὰ τοὺς διδάξωμεν ὅ,τι οὐδὲ δύνανται ἴσως να κάμωσιν εἰς τὰς παροὖσας περιςάσεις. Πάλιν τὸ λέγω (διὰ τοὺς συκοφάντας), περὶ τῶν ἐλευθέρων Ελλήνων λαλῶ, τῶν ὁποίων καὶ ἡ ἐκκλησία, ὡς ἡ πολιτεία, πρέπει νὰ ἰσονομῆται, ἂν ἐπιθυμῶτι νὰ μείνωσιν ἐλεύθεροι.

γ

τοὺς ἐπισκόπους του σολιζομένους βαρβαρικὰ τυράννων ἐπίθε

τα,

τόσον ὑπέρογκα, ὥςε νὰ γίνωνται καὶ γελοῖα; (1).

Εἰς γένος ἐπαγγελλόμενον χρισιανισμόν, ἀληθινῆς ἰσονόμου πολιτείας σύςημα εἶν ̓ ἀδύνατον νὰ συςαθῇ, ἐὰν ἡ πρὸς ἀλλή

(1) Ο Αλεξανδρείας τιτλοφορείται « Πάπας καὶ πατριάρχης, Ποι» μὴν ποιμένων, Αρχιερεὺς Αρχιερέων, τρισκαιδέκατος τῶν Απο» ςόλων, καὶ Κριτής τῆς οἰκουμένης ». Τὸ Πάπας δὲν εἶναι κακὸν, ἐπειδὴ συνωνυμεῖ μὲ τὸ Πατήρ, καὶ ἦτο κοινὸς τίτλος τῶν Επισκόπων τῆς Δυτικῆς Εκκλησίας, κατὰ τὴν πέμπτην ἑκατονταετηρίδα, διδόμενος ἔτι καὶ εἰς τοὺς Ανατολικοὺς ἐπισκόπους. Επειτα τὸν ίδιοποιήθη εἰς τὴν Δύσιν, καὶ τὸν φέρει σήμερον ἀκόμη, ὁ Επίσκοπος τῆς Ρώμης, εἰς δὲ τὴν Ανατολήν, μόνος ὁ Αλεξανδρείας, λαβὼν, ὡς εἶναι γνώμη τινῶν, ἀπὸ τὸν Ρώμης (ἶδε SUICER. Thesaur. ecclesiast. tom. II, pag. 564 ). Τὸ ἀρχιερεὺς ἀρχιερέων, καὶ Ποιμήν ποιμένων, ἐνῷ μᾶς ἐνθυμίζει τῶν Περσῶν καὶ Πάρθων δεσποτών « τὸ Βασιλεὺς βασιλέων » ἐπισύρει φυσικὰ καὶ τὸν τίτλον Κριτής τῆς οἰκουμένης. Αλλὰ τὸ Δέκατος τρίτος τῶν Αποςόλων ὑπερβαίνει τὴν τόλμην ὅλων τῶν ἄλλων· ὁ Επίσκοπος τῆς Ρώμης δεν φέρει τοιοῦτον τίτλον σήμερον· τὸν ἔφερεν ὅμως ἄλλοτε, ἐπειδὴ περὶ τὰ μέσα της δεκάτης τρίτης ἑκατονταετηρίδος ὁ τότε Σουλτάνος τῆς Αἰγύπτου, γράφων πρὸς τὸν τυραννικώτατον Πάπαν τῆς Ρώμης να νοκέντιον τέταρτον, τὸν ὀνομάζει τῳόντι, Τρισκαιδέκατον τῶν Αποςόλων. Η ἐπιςολὴ τοῦ Σουλτάνου εἶναι ἀξιοσημείωτος διὰ πολλά, καὶ ὅτι ὁ Μουσουλμάνος διδάσκει τον χριςιανισμὸν εἰς τὸν Χρισιανὸν ἐννοκέντιον, ὅςις ἐκατάτρεχεν ἀδίκως τὸν αὐτοκράτορα Φεδερίκον τὸν δεύ τερον (DAUNOU, Ess. historiq. sur la puiss. tempor. des Papes, tom. I, pag.215, et DE POTTER, Esprit de l'Eglise, tom. III, pag. 260).