Brutus, illis luctu occupatis, cultrum ex vulnere Lucretia extractum manantem cruore præ se tenens, Per hunc, inquit. castissimum antè regiam injuriam sanguinem juro, vosque Dii, testes facio, me L. Tarquinium Superbum, cum sceleratâ conjuge, et omni liberorum stirpe, ferro, igni, quâcumque dehinc vi possim, exsecuturum; nec illos, nec alium quemquam regnare Romæ passurum. Cultrum deindè Collatino tradit; indè Lucretio ac Valerio, stupentibus miraculo rei, undè novum in Bruti pectore ingenium. Ut præceptum erat, jurant totique ab luctu versi in iram, Brutum jam indè ad expugnandum regnum vocantem sequuntur ducem. Elatum domo Lucretiæ corpus, in forum deferunt, concientque miraculo, ut fit, rei novæ atque indignitate homines; pro se quisque scelus regium ac vim queruntur. Movet tum patris mœstitia, tum Brutus, castigator lacrymarum atque inertium querelarum, auctorque, quod viros, quod Romanos deceret, arma capiendi adversùs hostilia ausos. Ferocissimus quisque juvenum cum armis voluntarius adest; sequitur et cætera juventus. Indè pari præsidio relicto Collatiæ ad portas, custodibusque datis, ne quis eum motum regibus nunciaret: cæteri armati, duce Bruto, Romam profecti. Ubi eò ventum est, quacumque incedit armata multitudo, pavorem ac tumultum facit; rursùs ubi anteire primores civitatis vident, quicquid fit, haud temerè esse rentur. Nec minorem motum animorum Romæ tam atrox res facit, quam Collatiæ fecerat. Ergò ex omnibus locis urbis in forum curritur. Quò simul ventum est præco ad Tribunum Celerum, in quo tum magistratu fortè Brutus erat, populum advocavit. Ubi oratio habita, nequa quàm ejus pectoris ingeniique, quod simulatum ad eam diem fuerat, de vi ac libidine Sexti Tarquinii, de stupro infando Lucretiæ et miserabili cæde, de orbitate Tricipitini, cui morte filiæ causa mortis indignior ac miserabilior esset. Addita superbia ipsius regis, miseriæque et labores plebis in fossas, cloacasque exhauriendas demersæ. Romanos homines victores omnium circa populorum opifices ac lapicidas pro bellatoribus factos. Indigna Servii Tullii regis memorata cædes, et invecta corpori patris nefando vehiculo filia: invocatique ultores parentum Dii. His atrocioribusque, credo, aliis, quæ præsens rerum indignitas haudquaquàm relatu scriptoribus facilia subjicit, memoratis, incensam multitudinem perpulit, ut imperium regi abrogaret, exsulesque esse juberet L. Tarquinium cum conjuge ac liberis. Ipse junioribus qui ultrò nomina dabant, lectis armatisque, ad concitandum indè adversùs regem exercitum, Ardeam in castra est profectus; imperium in urbe Lucretio, præfecto urbis jam ante ab rege instituto, relinquit. Inter hunc tumultum, Tullia domo profugit: execrantibus quacumque incedebat, invocantibusque parentum furias viris, mulieribusque. NARRATION VII. The conspiracy detected and punished. SCARCE has Rome established its consular government, than it is intended to be overturnedSome young men of the first rank, and the sons even of Brutus, being seduced by the emissaries of Tarquin, form a project to restore the mo narchy. When liberty is about to expire, it is preserved by a slave. ERANT in Romanâ juventute adolescentes aliquot, nec ii tenui loco orti, quorum in regno libido solutior fuerat, æquales sodalesque adolescentium Tarquiniorum; assueti more regio vivere. Eam tum, æquato jure omnium, licentiam quærentes, libertatem aliorum in suam vertisse servitutem inter se conquerebantur. Regem hominem esse, à quo impetres, ubi jus, ubi injuria opus sit: esse gratiæ locum, esse beneficio, et irasci et ignoscere posse : inter amicum atque inimicum discrimen nosse: Leges, rem surdam, inexorabi Iem esse salubriorem, melioremque inopi quam potenti: nihil laxamenti nec veniæ habere, si modum excesseris. Periculosum esse, in tot humanis erroribus, solâ innocentiâ vivere. Ita, jam suâ sponte ægris animis, legati ab regibus superveniunt, sine mentione reditûs, bona tantùm repetentes. Eorum verba postquam in senatu audita sunt, per aliquot dies ea consultatio tenuit: ne non reddita, belli caussa; reddita, belli materia et adjumentum essent. Interim legati alii alia moliri, apertè bona repetentes, clam recuperandi regni consilia struere. Et, tanquàm ad id quod agi videbatur, ambientes nobilium adolescentium ani. mos pertentant. A quibus placidè oratio accepta est, his litteras ab Tarquiniis reddunt: et de accipiendis clàm nocte in urbem regibus colloquuntur. Vitelliis, Aquilliisque fratribus primò commissa res est. Vitelliorum soror consuli nupta Bruto erat; jamque ex eo matrimonio adolescentes erant liberi Titus, Tiberiusque : eos quoque in societatem consilii avunculi assumunt, prætereà et nobiles aliquot adolescentes conscii assumpti, quorum vetustate memoria abiit. Interim quùm in senatu vicisset sententia quæ censebat reddenda bona; eamque ipsam causam moræ in urbe haberent legati, quod spatium ad vehicula comparanda à consulibus sumpsissent, quibus regum asportarent res; omne id tempus cum conjuratis con sultando absumunt: evincuntque instando, ut litteræ sibi ad Tarquinios darentur: nam ali⚫ter qui credituros eos, non vana ab legatis super rebus tantis afferri? Datæ litteræ, ut pignus fidei essent, manifestum facinus fecerunt; nam quùm, pridiè quàm legati ad Tarquinios proficiscerentur, et cœnatum fortè apud Vitellios esset, conjuratique ibi, remotis arbitris, multa inter se, de novo,ut fit, consilio egissent; sermonem eorum ex servis unus excepit, qui jam anteà id senserat agi: sed eam occasionem, ut litteræ legatis darentur, quæ deprehensæ rem coarguere possent, exspectabat. Postquàm datas sensit, rem ad consules detulit. Consules ad deprehendendos legatos, conjuratosque profecti domo, sine tumultu rem omnem oppressêre: litterarum in primis habita cura, ne interciderent. Proditoribus extemplo in vincula conjectis, de legatis paululùm addubitatum est: et quanquam visi sunt commisisse, ut hostium loco essent, jus tamen gentium valuit. De bonis regiis, quæ reddi antè censuerant, res integra refertur ad Patres. Illi victi irâ vetuêre reddi, vetuêre in publicum redigi. Diripienda plebi sunt data; ut contacta regiæ prædâ spem in perpetuum cum his pacis amitteret. Ager Tarquiniorum, qui inter urbem ac Tiberim fuit consecratus Marti, Martius deindè campus fuit. Fortè ibi tum |