non exstarent; et propter necessariam fœderis dilationem, obsides etiam sexcenti equites imperati, qui capite luerent, si pacto non staretur. Tempus indè statutum tradendis obsidibus, exercituque inermi mittendo. Redintegravit luctum in castris consulum adventus, ut vix ab iis abstinerent manus, quorum temeritate in eum locum deducti essent: quorum ignaviâ fœdiùs indè quàm venissent abituri, illis non ducem locorum, non exploratorem fuisse belluarum modo cæcos in foveam missos. Alii alios intueri, contemplari arma mox_tradenda, et inermes futuras dextras, obnoxiaque corpora hosti; proponere sibimetipsi antè oculos jugum hostile, et ludibria victoris, et vultus superbos, et per armatos inermium iter. Indè fœdi agminis miserabilem viam per sociorum urbes, reditum in patriam, ad parentes, quò sæpè ipsi majoresque eorum triumphantes venissent. Se solos sine vulnere, sine ferro, sine acie victos; sibi non stringere licuisse gladios, non manum cum hoste conferre: sibi nequicquàm arma, nequicquam vires, nequicquàm animos datos. Hæc frementibus hora fatalis ignominiæ advenit; omnia tristiora experiundo factura, quàm quæ præceperant animis. Jam primùm cum singulis vestimentis inermes extrà vallum exire jussi : et primi traditi obsides, atque in custodiam abducti. Tùm à Consulibus abire lictores jussi, paludamentaque detracta, tantam inter ipsos, qui paulò

1

antè eos exsecrantes, dedendos, lacerandosque censuerant, miserationem fecit, ut suæ quisque conditionis oblitus, ab illâ deformatione tantæ majestatis, velut ab nefando spectaculo, averteret oculos.

Primi consules propè seminudi sub jugum missi: tùm ut quisque gradu proximus erat, ità ignominiæ objectus: tùm deinceps singulæ legiones: circumdabant armati hostes exprobrantes, eludentesque; gladii etiam plerisque intentati: et vulnerati quidam, necatique, si vultus eorum indignitate rerum acrior victorem offendisset. Ità traducti sub jugum, et quod penè gravius erat, per hostium oculos. Quùm ex saltu evasissent; etsi velut ab inferis extracti tùm primùm lucem aspicere visi sunt, tamen ipsa lux ità deforme intuentibus agmen omni morte tristior fuit. Itaquè quùm antè noctem Capuam pervenire possent, incerti de fide sociorum, et quod pudor præpediebat, circa viam haud procul Capuâ omnium egeni corpora humi prostraverunt. Quod ubi est Capuam1 nunciatum, evicit miseratio justa sociorum superbiam ingenitam Campanis. Confestim insignia sua consulibus, fasces, lictores; arma, equos, vestimenta, commeatus

1 Capua, once a city on the borders of the Campania, and now a borough called Santa-Maria di Capua, and about half a league from the former, situate upon the River Bolturnus, and within the Kingdom of Naples.

militibus benignè mittunt : et venientibus Capuam cunctus Senatus populusque obviam egressi, justis omnibus hospitalibus, privatisque et publicis, funguntur officiis, nequè illis sociorum comitas, vultusque benigni, et alloquia non modò sermonem elicere, sed ne ut oculos, quidem attolerent, aut consolantes ainicos contra intuerentur, efficere poterant. Adeò super mærorem pudor quidam fugere colloquia et cætus hominum cogebat. Postero die quùm juvenes nobiles, missi à Capuâ, ut proficiscentes ad finem Campanum prosequerentur, revertissent; vocatique in curiam, percunctantibus majoribus natu, multò sibi mæstiores et abjectioris animi visos referrent; adeò silens, ac propè mutum agmen incessisse : Tacere indolem illam Romanam, ablatosque cum armis animos: non reddere salutem, non salutantibus dare responsum, non hiscere quemquam præ metu potuisse; tanquàm ferentibus adhuc cervicibus jugum, sub quo emissi essent. Habere Samnites victoriam, non præclaram solùm, sed etiam perpetuam: cepisse enim eos non Romam, sicut antè Gallos, sed, quod multò bellicosius fuerit, Romanam virtutem, ferociamque.

Quum hæc dicerentur, audirenturque, et deploratum penè Romanum nomen in concilio sociorum fidelium esset; dicitur Ofilius Calavius, Ovii filius, clarus genere factisque, tùm etiam ætate verendus, longè aliter se habere rem dixisse. Silentium illud obstinatum fixos

que in terram oculos, et surdas ad omnia sola◄ tia aures, et pudorem intuendæ lucis, ingentem molem irarum ex alto animi cientis, indicia esse; aut se Romana ignorare ingenia, aut silentium illud Samnitibus flebiles brevi clamores gemitusque excitaturum: Caudinæque pacis aliquantò Samnitibus, quàm Romanis tristiorem memoriam fore. Quippè suos quemque coram animos habiturum, ubicumque congressuri sint; saltus Caudinos non ubique Samnitibus fore. Jam et Romæ sua infamis clades erat. Obsessos primùm audierunt: tristior deindè ignominiosæ pacis magis, quàm periculi nuncius fuit. Ad famam obsidionis delectus haberi cœptus erat: dimissus deindè auxiliorum apparatus, postquàm deditionem tam fœdè factam acceperunt; extemplòque, sine ullâ publicâ auctoritate, consensum in omnem formam luctûs est. Tabernæ circa forum clausæ; justitiumque in foro suâ sponte cœptum, priusquâm indictum: lati clavi, annuli aurei positi, penè mæstior exercitu ipso civitas esse: nec ducibus solùm atque auctoribus sponsoribusque pacis irasci, sed innoxios etiam milites odisse, et negare urbe tectisve accipiendos. Quam concitationem animorum fregit adventus exercitûs, etiam iratis miserabilis; non enim tanquàm in patriam revertentes ex insperato incolumes, sed captorum habitu vultuque ingressi serò in urbem, ità se in suis quisque tectis abdiderunt, ut postero atque

insequentibus diebus, nemo eorum forum, aut publicum adspicere vellet.

NARRATION XXVII.

(Rom. Hist. Justin book 18. 23. 25.) War of Pyrrhus-year of Rome 472. A. C. 281.

THE Romans strive to avenge the affront received at Caudine Furculæ. After a war of fortynine years they form a treaty of alliance with the Samnites.

THE city of Tarentum1 having insulted the Roman ambassadors, the senate declares war against the Tarentines, who being unable to sus. tain it, implore the aid of Pyrrhus, king of Epirus. 2 This prince formed after the Alexandrian school, was desirous of signalizing himself, and gladly availed himself of the present occasion.

Pyrrhus rex Epiri, cùm iteratà Tarentinorum legatione, additis Samnitium et Lucanorum precibus, et ipsis auxilio adversùs Romanos indigentibus fatigaretur, non tâm

4

1 Tarentum, a city in the eastern part of the kingdom of Naples.

2 Epirus-now lower Albania a province of Turkey in Europe.

3 Samnitium, see note to page 189.

4 Lucanorum-The Lucanians inhabit the coun ty of the Basilicate, a district of the kingdom of Naples, contiguous to Calabria.