5

dies non uidebatur, praeceptum, ut omisso ordine, quibus quisque uellet itineribus urbis, portaret in Campum. inter 2 ludos cantata sunt quaedam ad miserationem et inuidiam caedis eius accommodata, ex Pacuui Armorum iudicio <frg. XV): men seruasse, ut essent qui me perderent?

et ex Electra Acili ad similem sententiam. laudationis loco consul Antonius per praeconem pronuntiauit senatus consultum, quo omnia simul ei diuina atque humana decreuerat, item ius iurandum, quo se cuncti pro salute unius astrinxe10 rant; quibus perpauca a se uerba addidit. lectum pro rostris 3 in forum magistratus et honoribus functi detulerunt. quem cum pars in Capitolini Iouis cella cremare pars in curia Pompei destinaret, repente duo quidam gladiis succincti ac bina iacula gestantes ardentibus cereis succenderunt con15 festimque circumstantium turba uirgulta arida et cum subselliis tribunalia, quicquid praeterea ad donum aderat, congessit. deinde tibicines et scaenici artifices uestem, quam ex 4 triumphorum instrumento ad praesentem usum induerant, detractam sibi atque discissam iniecere flammae et ueteranorum 20 militum legionarii arma sua, quibus exculti funus celebrabant; matronae etiam pleraeque ornamenta sua, quae gerebant, et liberorum bullas atque praetextas.

In summo publico luctu exterarum gentium multitudo 5 circulatim suo quaeque more lamentata est praecipueque 25 Iudaei, qui etiam noctibus continuis bustum frequentarunt. plebs statim a funere ad domum Bruti et Cassi[i] cum faci-85 bus tetendit atque aegre repulsa obuium sibi Heluium Cinnam per errorem nominis, quasi Cornelius is esset, quem grauiter pridie contionatum de Caesare requirebat, occidit 30 caputque eius praefixum hastae circumtulit. postea solidam

8 cf. Vir. ill. 85, 1

1 ut] est ut L35 (uulg.) 4 pacuuianorum (pacuma- L1 ut uid.) X 6 ex om. G acili (-ii GT) 2, attilii 5 (Atilii Cic. fin. I 5, at acilii cod. Palat. 1525) 7 praenuntiauit M 16 ad manum Beroaldus, idoneum Heinsius, ad munus Fähse, odorum Oud., ad adolendum Bücheler 18 induerent M 26 cum f. tetendit om. G 27 pulsa V ouium M1 heuilum MVQ, heiulum GII, heuil- uel heiul- legi potest in LR, eiulum POS, elicium T, corr. Egnatius 29 inquirebat X (in corr. ex re L)

columnam prope uiginti pedum lapidis Numidici in foro statuit (in)scripsitque PARENTI PATRIAE. apud eam longo tempore sacrificare, uota suscipere, controuersias quasdam interposito per Caesarem iure iurando distrahere perseuerauit. 86 Suspicionem Caesar quibusdam suorum reliquit neque 5 uoluisse se diutius uiuere neque curasse quod ualitudine minus prospera uteretur, ideoque et quae religiones monerent et quae renuntiarent amici neglexisse. sunt qui putent, confisum eum nouissimo illo senatus consulto ac iure iurando etiam custodias Hispanorum cum gladiis adinspectantium se 10 2 remouisse. alii e diuerso opinantur insidias undique imminentis subire semel quam cauere <......) solitum ferunt: non tam sua quam rei publicae interesse, uti saluus esset: se iam pridem potentiae gloriaeque abunde adeptum; rem publicam, si quid sibi eueniret, neque 15 quietam fore et aliquanto deteriore condicione ciui87lia bella subituram. illud plane inter omnes fere constitit, talem ei mortem paene ex sententia obtigisse. nam et quondam, cum apud Xenophontem (Cyrop. VIII 7) legisset Cyrum ultima ualitudine mandasse quaedam de funere suo, aspernatus 20 tam lentum mortis genus subitam sibi celeremque optauerat, et pridie quam occideretur, in sermone nato super cenam apud Marcum Lepidum, quisnam esset finis uitae commodissimus, repentinum inopinatumque praetulerat.

88

Periit sexto et quinquagensimo aetatis anno atque in 25 deorum numerum relatus est, non ore modo decernentium, sed et persuasione uolgi. siquidem ludis, quos primo(s) con

25 cf. Schol. Lucan. V1 809 translatus est in numerum deorum.

1 xx. VYLPT, LXX. G 2 inscripsitque Bentley eandem X 3 sacrificare u. suscipere om. V quadam M1, quaedam M2 8 amice M1 putant G 9 eum om. G 10 adinspectantium MGT, inspectantium X', ad id sectantium Lipsius, sectantium Casaub. (nudis s. Polak), stipantium Heinsius (nudis st. Bentley), an adsectantium? 11 alia M1 (scil. ex ali ae diu-) 12 lacunam diu maluisse. dicere> explet o, sollicitum maluisse. quidam dicere etiam) Roth, qui addere debebat semper (sollicitum praeiuerat Bentley); minus commode priores solitum nec tam (om. ferunt) G 18 quandam M, quodam V 22 in del. Bentley 27 primos consecrato ed. Basil. 1546 (primos consecratos Stephanus, primo consecrato ed. Basil. 1533), primo consecratos (-tis L'8) 2, primos (om. consecrato) G1g (s in G erasa m. 2)

5

secrato[s] ei heres Augustus edebat, stella crinita per septem continuos dies fulsit exoriens circa undecimam horam, creditumque est animam esse Caesaris in caelum recepti; et hac de causa simulacro eius in uertice additur stella.

Curiam, in qua occisus est, obstrui placuit Idusque Martias Parricidium nominari, ac ne umquam eo die senatus ageretur. percussorum autem fere neque triennio quisquam 89 amplius superuixit neque sua morte defunctus est. damnati omnes alius alio casu periit, pars naufragio, pars proelio; 10 nonnulli semet eodem illo pugione, quo Caesarem uiolauerant, interemerunt.

7 cf. Capitol. Gord. 33, 4 quod de C. Caesare memoriae traditum est, hoc etiam de Gordiano Cordus euenisse perscribit. nam omnes, quicumque illum gladio adpetiuerunt, qui nouem fuisse dicuntur, postea. tinteremptis a Philippis (interempti sunt a Philippis aut Madvig) sua manu suisque gladiis et isdem, quibus illum percusserant, interemisse (se) (interisse uulg.) dicuntur.

3 et om. X' (add. S2) 8 est om. V

subscr. c. suetoni tranquilli de uita caesar liber primus expl. incipit diuus augustus liber secundus feliciter M et item fere V qui add. amen, sim. POT (feliciter om. Or, octauius pro diuus augustus () iulius cesar explicit. incipit diuus augustus G explicit liber primus.

incipit de diuo (de diuo om. S T) liber secundus (de octauiano add. T) LST

1

LIBER II

DIVVS AVGVSTVS

Gentem Octauiam Velitris praecipuam olim fuisse multa declarant. nam et uicus celeberrima parte oppidi iam pridem Octauius uocabatur et ostendebatur ara Octauio consecrata, qui bello dux finitimo, cum forte Marti rem diuinam faceret, nuntiata repente hostis incursione semicruda exta 5 rapta foco prosecuit atque ita proelium ingressus uictor redit. decretum etiam publicum extabat, quo cauebatur, ut in posterum quoque simili modo exta Marti redderentur reliquiaeque 2 ad Octauios referrentur. ea gens a Tarquinio Prisco rege inter minores gentis adlecta in senatum, mox a Seru[il]io 10

1 uelitriis (litt. grandibus) MGV, -tri Q, -trisq; S 2 et uicus] ex huius G 3 ora G, ara (ab) Gujetus 4 cum om. V forti V 6 foro II, an (e) foco? cf. Vit. 13 rediit GTT 10 inter minores 5 (Sabellicus), interminos MVQ, interminis X, inter romanos IIR, inter romanas II et 5 plurimi, inter primas G, inter conterminas uel Veliternas Bentley gentis QX, gentes (gs IIR) MG VIIR, gentium 5, om. Q seruilio 2, corr. 5 (ed. Rom. II)

Tullio in patricias traducta, procedente tempore ad plebem se contulit ac rursus magno interuallo per Diuum Iulium in patriciatum redit. primus ex hac magistratum populi suffagio cepit C. Rufus. is quaestorius Cn. et C. procreauit, a 2 5 quibus duplex Octauiorum familia defluxit condicione diuersa, siquidem Gnaeus et deinceps ab eo reliqui omnes functi sunt honoribus summis; at C. eiusque posteri, seu fortuna seu uoluntate, in equestri ordine constiterunt usque ad Augusti patrem. proauus Augusti secundo Punico bello sti10 pendia in Sicilia tribunus militum fecit Aemilio Papo imperatore. auus municipalibus magisteriis contentus abundante patrimonio tranquillissime senuit. sed haec alii; ipse Augustus 3 nihil amplius quam equestri familia ortum se scribit uetere ac locuplete, et in qua primus senator pater suus fuerit. 15 M. Antonius libertinum ei proauum exprobrat, restionem e pago Thurino, auum argentarium. nec quicquam ultra de paternis Augusti maioribus repperi.

.

C. Octauius pater a principio aetatis et re et existima- 3 tione magna fuit, ut equidem mirer hunc quoque a nonnullis 20 argentarium atque etiam inter diuisores operasque campestres proditum; amplis enim innutritus opibus honores et adeptus est facile et egregie administrauit. ex praetura Macedoniam sortitus fugitiuos, residuam Spartaci et Catilinae manum, Thurin[g]um agrum tenentis in itinere deleuit, ne25 gotio sibi in senatu extra ordinem dato. prouinciae prae- 2 fuit non minore iustitia quam fortitudine; namque Bessis ac

16 cf. Ps. Cic. epist. ad Oct. 9 cuius auus fuerit argentarius.

1 patrias et ci ss. M, patricios 5 2 magno interuallo per 5 multi et sic in V m. rec., magno interuallo VLO1, magno inter M(P1?), magna ui per TP202 T (magno P1, ui per m. 2 in ras.), magno interuallo ante et ss. (m. 1?) uel magna ui per S, magnanimiter per G (nimit p in ras. m. 1, item diuŭ iu) 3 rediit GYT 4 quaestorios gneum et gaium G 10 papo (pappo G) GVT, paulo X et sic in marg. V m. 1, **paulo** M (binae uel ternae litt. erasae), paulo uel papo pro u. l. adscr. in multis 5 18 Gaii octauii G 21 amplius V1, amplissimis G 22 est] est et M 23 thuringum (tur- S, tirung- T) 2, corr. ed. Bonon. 1488 25 in] a Mommsen (P. Thomas)

SVETONIVS ed. Ihm. I.

4