Εικόνες σελίδας
PDF
Ηλεκτρ. έκδοση

Gadesque venisset, animadversa apud Herculis templum Magni Alexandri imagine, 3ingemuit: et quasi pertæsus ignaviam suam, quod nihildum a se memorabile actum esset in ætate, qua jam Alexander orbem terrarum subegisset, 4 missionem continuo efflagitavit, ad captandas quam primum majorum rerum occasiones in Urbe. Etiam 'confusum eum somnio proximæ noctis (nam visus erat per quietem matri stuprum intulisse) conjectores ad amplissimam spem incitaverunt, arbitrium orbis terrarum portendi interpretantes, « quando mater, quam subjectam sibi vidisset, non alia esset, quam terra, quæ omnium parens haberetur. »

III, 3, ed. Franz. ubi inter quatuor juridicos conventus Hispaniæ Bæticæ nominatur Gaditanus. Vide nostrum ind. in Cæsar. sub voc. Conventus, tom. IV edit. nostræ.— Gades describit Strabo, III, p. 450 seq. edit. Siebenkees. ubi multa etiam de emplo Herculis. Alexandri ibi erat imago propter genus, quo pertinere ad Herculem credebatur: Diod. XVII, 1; Vellei. I, 6. 3. Ingemuit; alter quasi TheMilmistocles, cui somnum tropæa tiadis interrumpebant. — In ætate. Annos tum (A. U. 687) habebat Cæsar 33. Alexander item mortuus est annum agens 33, post regnum 12 annorum et 7 mensium: Diod. Sic. XVII, 17.

4. Missionem. Non additur, inquit Wolfius, a quo missionem petierit. Tametsi minime incredibile est, in subitis casibus etiam a Prætore missionem impetrare potuisse Quastorem.

5. Confusum. Alii male confisum. Illud est perturbatum, perterrefactum, quum nesciret, quid de

somnio esset sentiendum, utrum læta portenderet, an tristia. Ita Ovidius Heroid. XIX, 193:

Nec minus hesternæ confundor imagine no-
ctis.

Eum Burmann. deletum maluit ut
otiosum; sed morem Suetonii, pro-
nomen præter necessitatem adji-
ciendi, pluribus exemplis adstru-
So-
xerunt Ernest. et Oudend.
mnium illud fuit Cæsari teste Plu-
ante quam
tarcho, Cæs. 32, nocte,
Rubiconem fluvium transiit.

6. Conjectores. Quintil. Inst. III, 6, 30: « Conjectura dicta est a conjectu, id est, directione quadam rationis ad veritatem, unde etiam somniorum atque ominum interpretes conjectores vocantur. » Vide BARTHÉLEMY, Voyage d'Anacharsis, - De hac hucap. XXI, des Devins. jus somnii interpretatione plurima Casaub. ad h. 1. et Fabr. ad Dion. XLI, 24.

7. Omnium Liv. 1, 56: parens. « Brutus....... terram osculo contigit, scilicet quod ea communis mater omnium mortalium esset. »

VIII. Decedens' ergo ante tempus, colonias Latinas, de petenda civitate agitantes, adiit: et ad audendum aliquid concitasset, nisi Consules conscriptas in Ciliciam legiones paulisper ob id ipsum retinuissent; nec eo secius majora mox in Urbe molitus est.

IX. Siquidem ante paucos dies, quam ædilitatem iniret, venit in suspicionem conspirasse cum M. 'Crasso consulari, item P. Sulla et Autronio, post 'designationem consulatus ambitus condemnatis, ut principio anni Senatam adorirentur, et trucidatis, quos placitum esset, dictaturam Crassus invaderet, ipse ab eo Magister equitum diceretur, constitutaque ad arbitrium Republica, Sullæ et Autronio consulatus restitueretur. Meminerunt 3 hujus

VIII. 1. Decedens; ex Hispania redux. Colonias Latinas. Gallos Cisalpinos Transpadanos intellige, qui jus Latii acceperant post bellum Marsicum lege Pompeii Strabonis, patris Magni, A. U. 664, quo minus contenti civitatem i. e. jus suffragiorum et honorum petebant, quam tandem nacti sunt a Cæsare Dictatore. Dio, XLI, 36. Vide Sigon. de Ant. Jure Ital. III, 2; Torrent. Casaub. Wolf. ad h. 1.

IX. 1. M. Crasso. Consul fuerat cum Pompeio Magno, A. U. 684.De conjuratione cum Catilina vide Plut. Crass. 13. De P. Sulla ejusque sociis, Sallust. Catil. 17 et 18, ubi eadem conjuratio, diverse tamen, narratur, haud commemoratis Crasso et Cæsare. De Autronio (cui MSS. libri prænomen dant Lucium, quum tamen Publium fuisse constet, quem ut vitemus errorem Burmannum aliosque secuti, prænomen omisimus), vide Cic. pro Sull. et Sallust. 1. c. ibique BURSOUF. Cato apud VOLTAIRE, Catilina, act. I, sc. 6:

[ocr errors]

Les premiers du sénat nous trahissent peut

être :

Des cendres de Sylla les tyrans vont renaître.
César fut le premier que mon cœur soupçonna.
Oui, j'accuse César.

2. Post designationem consulatus. Creabantur Consules mense Julio vel Augusto comitiis centuriatis, unde usque ad Kal. Januar. quibus inde ab A. U. 600 consulatus initus est, Consules designati dicebantur, præter alios eo etiam honore eximii, quod primi in Senatu sententiam rogabantur. Ambitus; i. e. illegitimæ petitionis, Moxorías. Leges latas contra ambitum vide apud Sigon. de Judiciis, II, 30. Sulla autem et Autronius, ambitus condemnati, consulatum, cui designati erant, capere haud poterant ex lege Acilia Calpurnia, M. Acilii Glabrionis et C. Calpurnii Pisonis A. U. 686, quæ tum valebat. In eorum locum Cotta et Torquatus, qui reos egerant, sunt substituti. Sallustius in Catilina, cap. 18.

3. Meminerunt hujus conjurationis, etc. id est, conjurationis par

conjurationis Tanusius Geminus in historia, M. Bibulus in edictis, C. Curio pater in orationibus. De hac significare videtur et Cicero in quadam ad Axium epistola, referens, « Cæsarem in consulatu confirmasse regnum, de quo Edilis cogitarat. » Tanusius adjicit, Crassum, pœnitentia vel metu, diem 4 cædi destinatum non obisse, et idcirco ne Cæsarem quidem signum, quod ab eo dari convenerat, dedisse. Convenisse autem, Curio ait, ut togam de humero dejiceret. Idem Curio, sed et M. 6 Actorius Naso, auctores sunt, conspirasse eum etiam cum Cn. Pisone adolescente cui, ob suspicionem urbanæ conjurationis, provincia Hispania ultro extra ordinem

5

:

ticipem Cæsarem fuisse; nam ipsa conjuratio notior, quam ut testibus sit opus. Reum ergo Cæsarem Tanusius, Bibulus et Curio pater fecerunt, quos omnes ipsius inimicos fuisse scimus. Hæc fere Casaub. - Tanusius; vel Tamusius, vel Tamisius. Senec. Epist. XCIII : « Annales Tanusii seis quam non decori sint, et quid vocentur; » scil. cacata charta, ut de Volusii Annalibus Catull. XXXVI, 1. Vide Voss. Hist. Lat. I, 12. — M. Bibulus in edictis, quibus in Cæsarem invehebatur adeo acerbe, ut Archilochia dicerentur. Cic. ad Attic. II, 19: vide infra, cap. 20 et 49. — C. Curio pater. C. Scribonius Curio, qui Consul fuit cum Cn. Octavio, A. U. 677. De eo Cic. Brut. 60; Offic. II, 17; ut de filio, ad quem sunt epistolæ, Brut. 81.

4. Diem... non obisse. Alii male adüsse aut adisse. Obire diem est die destinata adesse loco constituto, ut Cic. Læl. 2: « qui diligentissime semper illum diem solitus esses obire. » Pro Mil. 10: « nisi obire facinoris locum tempusque voluisset.

[ocr errors]

5. Togam de humero dejiceret; i. e. laciniam togæ, quæ sinistrum humerum tegebat, plerumque subductam ita, ut sinus efficeretur, manu detraheret in oratione. De more oratorum, togam rejiciendi ( (unde rejiceret hoc ipso loco frustra volunt alii) et dejiciendi seu demittendi ab humero, vide Quintil. Inst. XI, 3. De tota conjuratione haud dubie accuratius exponit Sallust. Catil. 18, qui Kal. Jan. prius, postea Non. Febr. cædi destinatas fuisse dicit, sed Catilinam, ducem facinoris, ante frequentem conjuratorum conventum signum pro curia sociis dare ma

turasse.

6. M. Actorius Naso; qui historicus memoratur etiam infra, Cn. Pisone. Sallustio, cap. 52. Catil. 18, dicitur is « adolescens nobilis, summæ audaciæ, egens, factiosus, quem ad perturbandam Rempublicam inopia atque mali mores stimulabant. » Idem hanc conjurationem cum superiore eamdem facit.

7. Extra ordinem. Sallust. Catil.

8

data sit; pactumque, ut simul foris ille, ipse Romæ, ad res novas consurgerent, per Ambronas et Transpadanos: destitutum utriusque consilium morte Pisonis.

2

X. Ædilis, præter Comitium ac Forum, 'basilicasque, etiam Capitolium ornavit, porticibus ad tempus exstructis, in quibus, abundante rerum copia, pars apparatus exponerétur. Venationes autem ludosque et cum collega, et separatim, edidit: quo factum est, ut communium quoque impensarum solus gratiam caperet; nec dissimularet collega ejus M. Bibulus, evenisse sibi, quod

19: « postea Piso in citeriorem Hispaniam Quæstor pro Prætore missus est (id est extra ordinem; vulgo enim Quæstores cum Prætoribus et Proconsulibus provincias adibant.) annitente Crasso, quod eum infestum inimicum Cn. Pompeio cognoverat.» Periit in itinere, occisus ab equitibus Hispanis, quos in exercitu ductabat. Sallust. 1. c.; Cic. Verr. IV, 25.

8. Ambronas. Ita suadet Oudend. non sine MSS. qui habent Ambrones. Alii, Ambranos, Umbranos, Lubranos, Lambranos, de quibus nibil constat. Ambrones erant reliquiæ latrocinantium Gallorum, quos Marius deleverat. Epit. Liv. LXVIII; Eutrop. V, 1; Oros. V, 16. Ex Plutarcho, Mar. cap. 19, idem nomen ad Ligures etiam ob communem originem pertinuisse videtur. — De Transpadanis, vide supra, cap. 8.

X. 1. Basilica; magna et oblonga ædificia, columnarum ordinibus ac porticibus ornata, in Foro, et undique aperta. Ad ea confluebant negotiantes et causidici, quique omnes causas tractandas habebant. Romæ circiter viginti erant basilicæ, quo nomine quondam Chri

stiani sacras ædes vocarunt, templi appellationem ut profanam fugientes. Ornavit; tabularum, statuarum alioque apparatu, quem nonnunquam Ædiles a sociis commodatum post ludos reddiderunt. Cic. Verr. IV, 3, ubi etiam Forum ornatum, ut totus omnino locus nostrum illustret. Ornandum Forum instituerunt Ædiles post victoriam de Samnitibus, A. U. 444. Livius, IX, 40. · Abundante rerum copia, quas ad ornatum Fori congesserat, porticus ad tempus exstruxit, in quibus partem apparatus spectantium oculis subjiceret.

[ocr errors]
[blocks in formation]

Polluci; ut enim geminis fratribus ædes in Foro constituta tantum Castoris vocaretur, ita suam Cæsarisque munificentiam unius Cæsaris dici. Adjecit insuper Cæsar etiam gladiatorium3 munus, sed aliquanto paucioribus, quam destinaverat, paribus. Nam quum multiplici undique4 familia comparata inimicos exterruisset, cautum est de numero gladiatorum, quo ne majorem cuiquam habere Romæ liceret.

XI. Conciliato populi favore, tentavit per partem Tribunorum, ut sibi Ægyptus' provincia plebiscito daretur, nactus extraordinarii imperii occasionem, quod Alexandrini regem3 suum, socium atque amicum a Senatu

3. Gladiatorium munus. Vox de hoc ludorum genere propria, unde, qui edebat, munerarius vel munerator. Domit. 10; Flor. III, 20, 9. Lips. Saturn. I, 7: « Spectaculum hoc appellatum proprie munus, vel quia populo gratis daretur, vel, ut Tertullianus ait, ab officio, quia officium se mortuis facere arbitrabantur.» Gladiatores istos in memoriam patris dedit Cæsar. — Paucioribus.... paribus; quæ gladiatorum trecenta et viginti fuerunt.

4. Multiplici familia; gladiato

rum horum turba.

XI. 1. Egyptus provincia: non proprio sensu; nam Augustus demum Egyptum in provinciæ formam redegit (Aug. 18), quum Cæsar facere id veritus esset (infr. 35); sed provincia h. 1. ut sæpe, regio, locus, natio, ubi quis bellum gerendi munus accepit, sive, ut Ernest., in quam quis cum imperio mittitur. Ita Liv. II, 54: « Manlio Veientes provincia evenit ; » XL, 35 : « Consulibus ambobus provinciam Ligures esse Senatus jussit. » Atque ita

de Græco etiam homine Romanus scriptor Nepos, Alcib. 4 : « quum esset Alcibiades in magna spe provinciæ bene administrandæ. » Nota res est, inde quodvis munus vel officium provinciam dici. Plebiscito; i. e. comitiis tributis, plebeio magistratu rogante. Exempla datæ per tribus provinciæ sunt Liv. XXIX, 13: « omnes tribus eosdem. ... Proconsules.... obtinere eas provincias jusserunt; » Sallust. Jug. 73: « Et postea populus a Tribuno plebis Manilio Mancino rogatus, quem vellet cum Jugurtha bellum gerere, frequens Marium jussit. » Alia suppeditat Sigon. de Ant. Jur. provinc. II, 1, p. 146 seq. Nam leges Manilia et Vatinia satis sunt notæ. Ita Catonem etiam in Cyprum plebiscito missum, annotavit Reines, e Velleio, II, 45.

2. Extraordinarii imperii; ut quod neque consulatu, neque prætura functus acciperet. In cap. 9, Pisoni Hispania data provincia extra ordinem.

3. Regem suum. Recte Ernest.

« ΠροηγούμενηΣυνέχεια »