promulgata3, qua curationem eam in alium transferebat. Verum impar optimatium conspirationi, quos, relicto statim novorum 4 Consulum officio, frequentes obstinatosque ad resistendum concurrisse cernebat, hanc quidem actionem deposuit. XVI. Ceterum Cæcilio Metello, Tribuno plebis, turbulentissimas leges adversus collegarum intercessionem ferenti, auctorem propugnatoremque se pertinacissime præstitit; donec ambo 'administratione Reipublicæ decreto Patrum submoverentur. Ac nihilo minus permanere in magistratu, et jus3 dicere ausus, ut comperit paratos, qui vi ac per arma prohiberent, dimissis lictoribus, abjectaque prætexta, domum clam refugit, pro con tur, quod tamen non factum. Lutatii enim Catuli nomen ibi permansit usque ad novum Vitellii tempore Capitolii incendium, teste Tacit. Hist. III, 72. Ceterum ex dictis patet, disquisitionem fuisse de peculatu. 3. Rogatione. Vide supra, cap. 5. — In alium transferebat; in Pompeium, ut docet Dio. Transferebat, i. e. ut transferretur, rogabat. Non enim factum est. 4. Novorum consulum; Dec. Junii Silani, et L. Licinii Murenæ. Officium est salutatio, qua novi Consules excipiebantur. Plin. Epist. IX, 37. Eadem significatione Gallice dicimus: «Rendre ses devoirs à quelqu'un. 5. Actionem deposuit; secundum Dion. absterritus maxime Metelli exemplo, de quo proxime, qui urbe cesserat ad Pompeium fugiens. De voce actio, cf. Ern. Clav. Cic. XVI. 1. Cæcilio Metello Nepoti. Petebat is maxime Ciceronem ob supplicium Lentuli et reliquorum conjuratorum. Inde illæ turbulentissimæ leges, de quibus vide Plutarch. Cat. min. 26-29. — Pertinacissime inter collegas restitit ei Cato. Conqueritur de ejus in se furore Cicero, in epistola ad ejus fratrem, Q. Metellum Celerem (ad Div. V, 2). De ejus genere cf. Manut. ad Epist. ad Div. V, 1. Idem postea Prætor portoria Italiæ sustulit. Dio, XXXVII, 51. Intercessionem, oppositionem, quam declarabat solennis illa vox Veto. Datum Tribunis intercedendi jus fuerat, quo plebem ab injuriis patriciorum defenderent. 2. Administratione. Alii addunt præpositionem ab. Ita est cap. 28: « quo a petitione honorum absentes submovebat. » 3. Jus dicere ausus; ut Prætor urbanus, cujus propria erat jurisdictio conf. ad cap. 43. Inde lictores, quos duos Prætor habebat in urbe, et prætexta, quam primo muneris die, nuncupatis votis, induere solebat. ditione temporum quieturus. Multitudinem quoque, biduo post sponte et ultro confluentem, operamque sibi in asserenda dignitate tumultuosius pollicentem, compescuit. Quod quum præter opinionem evenisset, Senatus, ob eumdem cœtum festinato coactus, gratias ei per primores viros egit: accitumque in Curiam, et amplissimis verbis collaudatum, in integrum restituit, inducto priore decreto. XVII. Recidit rursus in discrimen aliud, inter socios Catilinæ nominatus, et apud Novium' Nigrum Quæstorem a L. Vettio Judice, et in Senatu a Q. Curio: cui, quod primus consilia conjuratorum detexerat, constituta erant publice præmia. Curius, e Catilina se cognovisse, dicebat: Vettius etiam chirographum ejus, Catilinæ datum, pollicebatur. Id vero Cæsar nullo modo tolerandum existimans, quum, implorato Ciceronis testimonio, quædam se de conjuratione ultro ad eum detulisse, docuisset, ne 4. Ob eumdem cœtum, turbulentam multitudinem.- Coactus, con Vocatus. Cort. ad Sallust. Jug. 40, et Sigon. de Judic. II, 33, p. 676. — L. Vettio Judice. Hoc cognomen e mem 5. Inducto.... decreto, abolito, branis, numis et lapidibus Vettio deleto. XVII. 1. Novium Nigrum Quæstorem. Ambigo adhuc, Quæstorem urbanum, an quæsitorem, an judicem quæstionis intelligam, neque facile rem aliquis definierit. Plurima tamen videtur h. 1. esse Ernesti auctoritas, qui ex Cicer. pro Flacc. 13, M. Curtium et P. Sextilium eo anno Quæstores urbanos fuisse ostendit. Intellige igitur quæsitorem, cui extraordinaria de Catilinariis quæstio a Senatu fuerat demandata. Id fieri solebat in gravis simis criminibus, de quibus nondum lex erat lata, vel ubi sufficere non videbatur, quæ aderat. Vide asseruere Græv., Casaub., Oudend., Curio præmia darentur, effecit: Vettium, pignoribus captis, et direpta supellectile male mulcatum, ac pro Rostris in concione pæne discerptum, conjecit in carcerem: eodem Novium Quæstorem, quod compellari3 apud se majorem potestatem passus esset. XVIII. Ex prætura ulteriorem' sortitus Hispaniam, retinentes creditores interventu sponsorum" removit: ac neque more, neque jure, antequam provinciæ3 ornaren 2. Pignoribus captis; quod in jus Vocatus a Cæsare ob falsum indicium non comparuerat. Spreti imperii et neglectæ dignitatis, maxime negato majori magistratui obsequio, pœna semper erat carcer et pignorum captio. Græci dicunt ἐνέχυρα λαμβάνειν. Ita Liv. III, 38: "postquam citati non conveniebant (Patres), dimissi circa domos apparitores.... ad pignora capienda. Cic. de Orat. III, 1 : « "pignoribusque ablatis Crassum instituit coercere. » Cf. Ern. Clav. Cicer. - Direpta supellex haud dubie est a populo, qui cum apparitoribus in Vettii ædes irruperat. Alii interpretantur divendita. Male mulcatum, male habitum; ut mulcare, notante Vossio, sit verberum; multare autem pecuniariam pœnam significet. 3. Quod compellari apud se, etc. Omnino, qui magistratum gerebant, compellari, i. e. accusari, deferri, non poterant (unde Noster, c. 18, post præturam metuisse Cæsarem judicium narrat), vel infames aliquo crimine atrociori abdicare se magistratu cogebantur; multo minus major potestas, i. e. magistratus, ap (Consul, Prætor, Edilis), a minori; quamquam enim Novio quæstio demandata fuerat, summam tamen Cæsari, dum Prætura fungebatur, ob dignitatem debebat verecundiam. XVIII. 1. Ulteriorem Hispaniam. Vide supra, c. 7. Sortitus: Prætores enim provincias inter se vel comparabant, vel sortiebantur, ut multis locis docet Liv. 2. Sponsorum; i. e. qui pro debitore se obligabant, dati ab illo ipso; ubi enim ultro se offerebant, jubebantque pecuniam credi sua fide suoque periculo, dicebantur fidejussores; adpromissores erant, qui, quod suo nomine alii promiserant, idem pro altero quoque promittebant. Ita Heinecc. Ant. III, tit. 21, 4. Sponsores audiebant, quod debitorem dicta die æs alienum soluturum spondebant. Ceterum, eripuit Cæsarem creditoribus M. Crassi interventus, auctore Plut. Crass. 7, et Cæs. 11. Debebat autem Cæsar prius, quam aliquem magistratum adiret, 1300 talenta. Plut. Cæs. 5. 3. Ornarentur. Alii, ordinarentur. Erat quidem Senatus, ordinare, i. e. constituere, decernere provincias, quo sensu infra, cap. 76, dicitur, « magistratus ordinavit; et Justin. XXX, 2, « tribunatus, præfecturas, et ducatus mulieres ordinabant. » Sed facta jam fuerat 1 tur, profectus est; incertum, metune judicii, quod privato 4 parabatur, an quo maturius sociis implorantibus subveniret: pacataque 5 provincia, pari festinatione, non exspectato successore, ad triumphum simul consulatumque decessit. Sed quum, edictis jam comitiis, ratio ejus haberi non posset, nisi privatus introisset Urbem, et ambienti, ut legibus solveretur, multi contradicerent, coactus est triumphum, ne consulatu excluderetur, dimittere. XIX. E duobus (consulatus') competitoribus, L. Luc sortitio; restabat igitur, ut provinciæ ornarentur, i. e. instruerentur rebus necessariis, ut copiis, pecunia, vasis, quomodo magistratus ipsi ornari dicuntur. Conf. de hac re Sigon. de Ant. Jur. prov. II, 1; Ernest. Clav. Cic. in ornate. 4. Privato: quum antea ut Prætor, postea ut præfectus provincia compellari non posset. 5. Pacataque provincia. Devicit ibi Callaicos et Lusitanos, propterea Imperator a militibus appellatus. Plut. Cæs. 12. Deinde rem pecuniariam apud Hispanos constituit, auctore Plutarch. ibid. Provocat ad hæc erga eam gentem beneficia Cæsar ipse in oratione, Bell. Hisp. 42. Non exspectato successore: quod facere debebant, ut provinciam copiasque ei traderent; quo facto, intra triginta dies e provincia erat proficiscendum, lege Cornelia. Vide Cic. ad Div. III, 6, quæ tota epistola ad cognoscendum mutandi provincias morem multum valet; ad Div. II, 15, exemplum etiam habes præpositi provinciæ Quæstoris, quum successor justo tempore non advenisset. 6. Edictis, publice indicatis, co mitiis. - Ratio ejus haberi non posset; inter candidatos recipi, ex quibus Consules eligerentur. Viginti septem ante comitia dies erant, intra quos petitionem et nomen suum candidati profiteri debebant. Vide nos ad Sall. Catil. 18, not. 10; hujus Edit. pag. 34. Ceterum magistratus, qui comitia habebat, ob varias causas negare poterat, rationem se candidati habiturum. Liv. VIII, 15. 7. Ut legibus solveretur; hoc est, lege, qua absentis petitoris rationem haberi vetitum erat. Absens autem erat, quod urbem intrare ei non licebat, dum in imperio perseverabat, et triumphum cum exercitu exspectabat. — Contradixit ei maxime Cato: cf. Plut. Pomp. 44; Cat. min. 31; Dio, XXXVII, 54. — Triumphum tamen ei fuisse decretum, patet e Dione, XLIV, 41, et Appian. Bell. Civ. II, 8. Ceterum Romanos ab observanda illa lege nonnunquam recessisse, docet etiam exemplum Luculli, qui absens ædilis fuit creatus. Plut. Lucull. 1. XIX. 1. Consulatus. Haud dubie e glossa, ut sæpe. ceio, Marcoque Bibulo, Lucceium sibi adjunxit: pactus, ut is, quoniam inferior3 gratia esset, pecuniaque polle ret, nummos de suo, communi nomine, per centurias pronunciaret4. Qua cognita re, optimates, quos metus ceperat, nihil non ausurum eum in summo magistratu, concordi et consentiente collega, auctores Bibulo fuerunt tantumdem pollicendi : ac plerique pecunias contulerunt, ne 5 Catone quidem abnuente, eam largitionem é Republica fieri. Igitur cum Bibulo Consul creatur. Eamdem ob causam opera optimatibus data est, ut provinciæ futuris Consulibus minimi negotii, id est, silvæ callesque decernerentur. Qua maxime injuria instinctus, omnibus officiis tio non ex ærario, sed collatis sin- « 6. Optimatibus. Alii addunt ab. Sed plura exempla dativi ita positi apud Nostrum occurrunt. Simplicem etiam ablativum ita adhiberi docet post alios Oudend. ad h. 1. -Silvæ callesque; h. e. ubi bella non gerenda, nihil gloriæ parandum, cum latronibus tantum conflictandum. Lips. ad Tacit. Annal. IV, 27, intelligit curam publicorum saltuum calliumque, in quibus pecora pascebantur, ære aliquo constituto, Quæstoribus proprie demandatam, interdum et Consulibus, si bella aut hostis; nusquam (quod vellem exemplis confirmasset ; equidem certe dignatione consulari inferius id putaverim). |