Εικόνες σελίδας
PDF
Ηλεκτρ. έκδοση

nece sollicitatum a quibusdam profiteretur, productusque pro Rostris auctores ex '9 compacto nominaret: sed uno atque altero frustra nec sine suspicione fraudis nominatis, desperans tam præcipitis consilii eventum, intercepisse 20 veneno indicem creditur.

2

XXI. Sub idem tempus Calpurniam, L. Pisonis' filiam, successuri sibi in consulatu, duxit uxorem suamque, Juliam, Cn. Pompeio collocavit, repudiato priore sponso Servilio Cæpione, cujus vel præcipua opera paulo ante Bibulum impugnaverat. Ac post novam affinitatem Pompeium primum3 rogare sententiam cœpit, quum Crassum soleret, essetque consuetudo, ut, quem ordinem inter

dationem Ursini receperunt Burmann. et Ern. Codices, inductum præmiis, ut, etc. ubi esset supplendum quemdam (inductum quemdam præmiis, ut, etc.) quod addit MS. unus haud dubie e glossa, omnisque constructio regeretur a creditur in fine cap. durissima sane ratione, quamvis eam ipsam Codd. scripturam Gronovius et Oudend. retineant. Verba Suetonii nemo restituerit sine subsidiis adhuc irrepertis. De Vettio res certa est ex ipso Cicerone, ad Attic. II, 24; pro Sext. 63; in Vatin. 10; qui omnem culpam in Vatinium conjicit, quo tamen instrumento tantum Cæsar utebatur. Plut. in Luc. et Dio Ciceronis obtrectator perpetuus idem confirmant. Ceterum diversus hic Vettius ab eo, qui c. 17

commemoratur.

19. Ex compacto; communi fraude; quos nominandos pacti erant. 20. Intercepisse veneno. Cicer. in Vatin. cap. 11, fractas illi a Vatinio cervices in carcere dicit.

XXI. 1. L. Pisonis. Cæsonini.

Cf. Ern. Clav. Cic. Successit Cæsari cum A. Gabinio, A. U. 696. - In consulatum, pro in consulatu ex al. MSS. præplacuit Oud. et Ruhnk.

2. Servilio Cæpione, cui promisit Pompeius suam filiam, desponsatam Fausto Sullæ filio (Plutarch. Pomp. 47; Dio, XXXVIII, 9.) Vide ad cap. 27.

3. Primum rogare sententiam. De tota consuetudine rogandi in Senatu sententias, novoque Cesaris instituto, vide Gell. IV, 10, et XIV, 7, unde patet, primum rogari consuevisse principem Senatus, vel post comitia Consules designatos (vide nos ad Sallust. Catil. 50, not. 10, pag. 79), vel, ubi extra ordinem quæreret Consul, nullum tamen alium, nisi qui consulari loco fuisset. Neque primum Cæsarem vulgarem ordinem immutasse, docet Liv. V, 20, ubi P. Licinius primus dixisse, a filio interrogatus, traditur. Plura de ordine rogandi sententias quære apud Paul. Manut. de Senatu Rom. c. 8 (Thes. Græv. tom. I, pag. 919).

rogandi sententias Consul Kalendis Januariis instituisset, eum toto 4 anno conservaret.

XXII. Socero igitur generoque suffragantibus, ex omni provinciarum copia Gallias' potissimum elegit, cujus emolumento et opportunitate idonea sit materia triumphorum. Et initio quidem Galliam 'Cisalpinam, Illyrico

4. Toto anno. Casaubo ad h. l. et Manut. I. c. hoc intelligunt de toto illo tempore, quod intercessit usque ad designationem Consulum, quæ fieri solebat mense Quintili. Quid, si locum interpreteris non de prima omnino sententia, sed de iis, qui magistratu eo tempore non fungebantur, ideoque ejusdem erant loci, inter quos, omnes tamen consulares, primum Cæsar rogavit Pompeium?

XXII. 1. Gallias... triumphorum. Acquievi tandem in vulg. lectione, postquam summos viros in refingendo loco frustra laborasse vidi. Ac primum Gallias credidi stare debere, quoniam prius tota provincia nominanda erat, postea partes, Cisalpina et Comata, ac posse, quamvis sequatur cujus, per synesin aut ellipsin vocis provinciæ vel regionis; deinde sit esse quidem contra usitatum temporum ordinem pro esset, scriptores tamen, maxime seriores, in eo observando haud nimis semper esse accuratos (quod sæpe iis accidit, qui vernacula lingua utuntur), et defendi posse more Græcorum, qui a tempore præterito transire solent in viva narratione ad præsens, præsertim quum h. 1. præsens Cæsaris deliberatio commemoretur. Denique emolumentum non solum, ut alii, vel de ubertate agri, vel de

rei magnæ absolutione, vel de iis intelligo, quibus solebat hæc provincia ornari, sed de omnibus omnino ejus commodis et bonis, quæ Cæsar sine dubio optime perspiciebat (nisi scribendum emolimento, id est, labore, de quo vide Mor. ad Cæs. Bell. Gall. I, 34); opportunitatem autem de situ regionis, satis opportuno ad materiam triumphorum, et ob subsidia belli facilius adducenda, et ob bellorum ex incolis finitimisque copiam. Vide, si libet, interpp. Stat vero mihi sententia, jungenda esse, cujus emolumento, etc. sit autem esse fiat, existat, et pudet fere addere suspicionem, legendum, sibi esset, pro sit.

2. Galliam Cisalpinam. Paul. Oros. VI, 7 : « Anno ab urbe condita 693 (695), C. Cæsare et L. Bibulo Coss. lege Vatinia Cæsari tres provinciæ cum legionibus septem (falso, nam reliquas Cæsar ipse postea addidit; cf. ad cap. 24.) in quinquennium datæ, Galliæ Transalpina et Cisalpina, et Illyricum; Galliam Comatam postea Senatus adjecit.» Eodem de legionibus errore Eutrop. VI, 14: « decreta est ei Gallia et Illyricum cum legionibus decem. De Gallia et diversis ejus partibus vide nos ad Cæsar. Ind. geograph. tom. IV. Lege Vatinia; sine Senatus decreto, rogante Vatinio, Tribuno pleb. Cicer.

tam

adjecto, lege Vatinia accepit: mox per Senatum, Coma veritis Patribus, ne, si ipsi negassent, poquoque; pulus et hanc daret. Quo gaudio elatus, non temperavit, quin paucos post dies frequenti Curia jactaret, invitis et gementibus adversariis adeptum se, quæ concupisset; proinde ex eo insultaturum omnium capitibus: ac negante quodam per contumeliam, « Facile hoc ulli3 feminæ fore; » respondit, quasi alludens, « In 4Syria quoque regnasse Semiramin, magnamque Asiæ partem Amazonas tenuisse quondam.

[ocr errors]

XXIII. Functus consulatu, C.' Memmio Lucioque Domitio Prætoribus de superioris anni actis referentibus, cognitionem Senatui detulit: nec illo suscipiente, triduoque per irritas altercationes absumto, in provinciam abiit';

[blocks in formation]

Domitio. Prætores fuerant anno superiori, Cæsare et Bibulo Coss. Cic. ad Quint. fratr. I, 2, fin. « Prætores habemus amicissimos et acerrimos cives, Domitium, Nigidium, Memmium, Lentulum. » De Memmio plura vide in Clav. Cicer., et apud Manut. ad Cicer. ep. ad Div. XIII, 1. Domitius, inimicissimus Cæsari, postea Consul fuit A. U. 700, cum Appio Claudio. Idem commemoratur infra c. 34, et Ner. 2.- Referentibus; sine dubio per egressionem relationis, de qua vide Tacit. Annal. II, 38; XIII, 49. Referre enim erat Consulum, si aderant, atque adfuisse constat Coss. hujus anni, Gabinium et Pisonem. Sæpe autem finito magistratu a Consulibus ratio actorum exigebatur. Liv. XXXVII, 57.

[blocks in formation]

et statim Quæsto. 3 ejus in præjudicium aliquot criminibus arreptus est. Mox et ipse a L. Antistio, Tribuno plebis, postulatus, appellato 4 demum collegio, obtinuit, quum Reipublicæ causa abesset, reus ne fieret. Ad securitatem ergo posteri temporis, in magno negotio habuit obligare 5 semper annuos magistratus, et e petitoribus non alios adjuvare, aut ad honorem pati pervenire, quam qui sibi recepissent, propugnaturos absentiam suam; cujus pacti non dubitavit a quibusdam jusjurandum atque etiam syngrapham exigere.

XXIV. Sed quum L. Domitius, consulatus candidatus, palam minaretur, Consulem se effecturum, quod Prætor nequisset, ademturumque ei exercitus; Crassum Pompeiumque, in urbem provinciæ suæ Lucam' extractos,

Sext. 18; post Reditum, in Sen. 13.

3. Quæstor ejus; qui Consuli Quæstor fuerat, quo damnato, ipsa Caesaris, cujus jussu ille egerat, acta damnata videbantur. Hoc est, in præjudicium. Ita Cic. Verr. III, 65: « præjudicium a se de capite C. Verris per hoc judicium nolle fieri.» Cas. Bell. Civ. II, 32 : « Pompeius enim, nullo prælio pulsus, vestri facti præjudicio demotus Italia excessit, ubi cf. Morus. - Aliquot criminibus arreptus est, diversis criminibus cupide accusatus est.

:

[ocr errors]

4. Appellato demum collegio, sc. Tribunorum. Sæpe ad infringendam unius Tribuni atrocitatem, reliquorum opera utebantur. Liv. VI, 35 « conterriti Patres quum trepidassent, publicis privatisque consiliis nullo remedio alio præter expertam multis jam ante certaminibus intercessionem invento, collegas adversus tribunicias rogationes omparaverunt. › Obtinuit, etc.

[ocr errors]
[blocks in formation]

2

compulit, ut detrudendi Domitii causa consulatum alterum peterent, et ut in3 quinquennium sibi imperium prorogaretur (perfecitque4 utrumque). Qua fiducia ad legiones, quas a Republica acceperat, alias privato sumtu addidit: unam etiam ex Transalpinis conscriptam, vocabulo quoque Gallico; Alauda enim appellabatur .

[ocr errors]

5

urbs; sed illo tempore ad Liguriam eam pertinuisse, usque ad Arnum fluvium procedentem, et partem Galliæ Cisalpina, docet Cluver. Ital. Ant. I, 8, 2. Cicer. ad Div. XIII, 13, municipium Lucense dicit. Idem, ad Div. I, 9: Pompeius, quum mihi nihil ostendisset, se esse offensum, in Sardiniam et in Africam profectus est, eoque itinere Lucam ad Cæsarem venit, etc. » De hoc colloquio, Lucæ habito, vide Plutarch. Cæs. 21; Appian. Bell. Civ. II, 17.

2. Detrudendi Domitii causa. Cruentas de consulatu contentiones Pompeii cum Domitio, quem Cato maxime ad resistendum incitaverat, describunt Plut. Pomp. 52 seq. Crass. 15, et Cat. 41 seq. Appian. c. 17; Dio, XXXIX, 31. 3. In quinquennium. Ita etiam Plut. et Appian. 1. c. Dio, XXXIX, 33, hæc paulo aliter narrat, et pro quinquennio triennium ponit. Cic. autem, ad Attic. VII, 5: « quem per annos decem aluimus contra nos;"> et epist. seq. « quum quinquennium prorogabamus; et epist. 7: "annorum enim decem imperium; » denique epist. 9 : « tenuisti provinciam per decem annos, non tibi a Senatu, sed a te ipso per vim et per factionem datos: >> ubi vide Schutz. contra Dionem disputantem.

[ocr errors]

4. Perfecitque utrumque. Hæc

cum Wolfio spuria existumo, quum perfecisse Cæsarem, quod vellet, sit jam in voce compulit. Absunt etiam a nonnullis ; in plerisque aliis leguntur ante verba, et ut in quinquennium. Si quid aliud, placet mihi conjectura Casaub. fecitque per utrumque, ut in quinquennium, etc.

5. Quas a Republ. acceperat. Ex quatuor fuerant (vide c. 22), præter præsidia provinciarum Galliarum et Illyrici. Alaudam Quintam appellavit. Auxit tandem legionum numerum ad decem, sed privato sumtu. Nam, quæ verba in multis adduntur, alias publico, cum viris doctis adulterina censeo. Conf. de

legionibus Cæsaris erudite disputantem ad h. 1. Oudendorpium.

6. Alauda. Eos, qui indagare hujus vocis originem sategerunt, nihil moror; constat enim, nihil certi ex ea opera proficisci. Laudabo unum locum Plin. Hist. Nat. XI, 44 (edit. Franz.): « præterea parvæ avi (sc. apex est in capite), quæ ab illo galerita appellata quondam, postea Gallico vocabulo etiam legioni nomen dederat Alaudæ. Vide, si libet, ad hunc Plinii locum Harduin., et interpp. ad Nostrum. Cic. ad Attic. XVI, 8, et Philipp. I, 8, V, 5, legionem Alaudarum dixit, ut ipsi legionis hujus milites nomen habuerint Alaudæ, quomodo fere nos, un Cent-Suisse,

« ΠροηγούμενηΣυνέχεια »