Εικόνες σελίδας
PDF
Ηλεκτρ. έκδοση

C. SUETONII TRANQUILLI

C. J. CÆSAR.

CAP. I. CAIUS JULIUS CÆSAR .

annum ' agens sextum decimum, patrem amisit: sequentibusque Consulibus, Flamen Dialis destinatus,

I. 1. Annum agens. Initium hujus libri, quale auctor conscripserat, periisse plerisque videtur, desiderantibus maxime prosapiæ Cæsaris mentionem historiamque pueritiæ, quam, reliquorum Imperatorum vitis præmissam, in hoc uno præ

termisisse Suetonium credere vix licet. Accedit ad rationes satis graves librorum varietas, qui vel omittunt initio Cæsaris nomen, vel diverse præponunt, ut adeo repetitum istud post libri inscriptionem librariorum sedulitati tribuendum videatur. Ut ut sit, non temere deperditum hujus vitæ initium pronuntiemus, quum aliud in Cæsare Suetonius facere potuerit, aliud in ceteris Imperatorum vitis. Natus est Cæsar anno ab U. C. 654, C. Mario VI, et L. Valerio Flacco Coss., Idibus Quintil., unde huic mensi Julii nomen postea datum: vide cap. 76. Obiit igitur pater A. U. 670, L. Cornelio Cinna IV, Cn. Papirio Carbone Coss. De ejus morte Plin. Hist. Nat. VII, 54, ed. Franz. De gente Julia copiosissime ex

posuit Glandorp. Onomast. p. 414 seq. de Cæsare Dictatore, p. 425 seq. Conf. BAYLE, Dictionn. histor. et crit., sub voc. César, not. R.

2. Flamen Dialis destinatus. Suo loco mota hæc verba aliis videntur, aliis ab aliena manu inserta, ob difficultates chronologicas. Nam Velleius, II, 43: « quum pæne puer a Mario Cinnaque Flamen Dialis creatus, victoria Sullæ, qui omnia ab iis acta fecerat irrita, amisisset id sacerdotium. » Eo autem anno, quem Noster dicere videtur (A. U. 670, vel 671) fato jam cesserant Marius et Cinna; ille 667, hic 669. Inter plurimos, qui in hac arena desudarunt, de quibus plura vide apud Oudend. optime rem explicuisse videtur Wesseling. Observ. II, 18, qui, Cæsarem jam anno 667 in Merulæ locum Flaminem destinatum, ea tempestate, de qua Sueton., dimissa Cossutia, Corneliam duxisse, existimat, provocans ad morem Nostri, brevitatis studio multa sæpe uno commate complectentis tempore diversa, cujus

dimissa Cossutia, quæ, familia equestri, sed admodum dives, prætextato 3 desponsata fuerat, Corneliam, Cinnæ quater4 Consulis filiam, duxit uxorem, ex qua illi mox Julia nata est; neque5 ut repudiaret, compelli a Dictatore Sulla ullo modo potuit. Quare et sacerdotio, et uxoris dote, et gentiliciis hereditatibus multatus, diversarum partium habebatur: ut etiam discedere e medio, et,

anno,

exemplum, nostro assimile, vide Tiber. 9, fin. ; atque ita etiam interpunxi, ut sensus existeret: Cæsar, jam prius pæne puer Flamen Dialis destinatus, sequentibus Coss. h. e. sequente post patris mortem , dimissa Cossutia, etc. - Cæsarem autem destinatum (h. e. designatum, ut Tacit. Annal. I, 3, destinari Consules) modo, nunquam inauguratum fuisse Flaminem, docent et sequentia, ubi sacerdotio multatus dicitur, et Velleius 1. c. Adde Tacit. qui Annal. III, 58, « duobus et septuaginta annis post Cornel. Merulæ cædem neminem suffectum » dicit, ubi Lipsius scrupulum, qui ex nostro loco oriri posset, removit. -Ceterum, Flamines (Dialis, Martialis, Quirinalis) nonnisi e Patribus legebantur. Ritus electionis vide Tacit. Annal. IV, 16. De dignitatis cerimoniis agit Gell. Noct. Att. X, 15.

3. Prætextato; id est, ante sumtam togam virilem, quam quo ætatis anno induere soliti fuerint, controversum est: conf. ad August. 8. Ita Velleius, I, 10: « duos minores natu prætextatos habuit. » Quintil. Inst. I, 8: « de quo genere optime C. Cæsarem prætextatum adhuc accepimus dixisse. »

4. Quater Consulis; id est, qui omaino quater Consul fuit, ut

Vitell. 7, «ter Consulis filium. » Alii interpretantur, quartum Cons. 5. Neque ut repudiaret, etc. Juvat Cæsarem intueri, qui sexdecim annos natus Dictatoris Sullæ satellites et jussa contemnit juvat pariter Catonem audire qui novennis a magistro ferrum flagitat, ut Romæ tyrannum interficiat. Sic prima solidæ mentis indicia etiam in pueris futuros virorum animos prænunciant et arguunt. Quod Dictatori negavit adolescens Cæsar, M. Piso consularis nullo pudore concessit. Is Anniam, quæ Cinnæ uxor fuerat, dimisit in Sullæ gratiam. Vellei. II, 41. Et ab omni tempore majoris fortunæ feminis publicæ res variis de causis divortium attulerunt. Exemplo sit, quod ipsi vidimus, quum nuperus ille Gallorum dux, Europæ molestissimus, imperio cetera egregio daturus heredem, posthabita fide, conjugem dimisit.

6. Quare.... multatus. Non de uno tempore hæc intelligenda. Complectitur auctor Sullæ injurias, quæ ad diversas partes Cesarem transduxerunt. Sacerdotium sibi destinatum prius amiserat (cf. supra), nunc et uxoris dotem et reliqua, eaque non tam lege Cornelia de proscriptione, ad dotem et hereditates extensa, quam pœna arbitraria, ut statuit Ernest.

8

quamquam morbo quartanæ aggravante, prope per singulas noctes commutare latebras cogeretur, seque ab inquisitoribus pecunia redimere 7; donec per virgines Vestales, perque Mamercum Æmilium et Aurelium Cottam, propinquos et affines suos, veniam impetravit. Satis constat, Sullam, quum deprecantibus amicissimis et ornatissimis 9 viris aliquamdiu denegasset, atque illi pertinaciter contenderent, expugnatum tandem proclamasse, sive 10 divinitus, sive aliqua conjectura: «Vincerent, ac sibi haberent, dummodo scirent, eum, quem incolumem tanto opere cuperent, quandoque optimatium partibus, quas secum simul defendissent, exitio futurum; nam Cæsari 12 multos Marios inesse. »

7. Ut etiam.... redimere. Infinitivos discedere et redimere, pendentes a cogeretur prætuli, ob orationis concinnitatem. Alii, discederet et redimeret.

E medio; ex civium conspectu. - Inquisitores, homines ad investigandum emissi, quos Gr. pugadoápas dici, notat Casaub.

8. Per virgines Vestales: quibus jus erat pro afflictis preces interponendi, maxime intercedendi pro criminis capitalis reis. Exempla sunt apud Cicer. pro Font. 17; Nostr. Tib. 2; Vitell. 15; Tacit. Ann. XI, 32; Hist. III, 81.-M. Æmilius Mamercus vel Mamertus Consul fuit cum D. Bruto A. U. 676 (Cic. Brut. 47), fuditque, quod Reines. annotavit e Liv. Epit. LXXVI, in bello Marsico Italicos, legatus Cn. Pompeii Consulis. M. Aurel. Cotta consulatum gessit cum Lucullo, A. U. 679 (Cic. Verr. V, 13). De propinquitatis affinitatisque cum Cæsare ratione nihil constat, nisi quod Aureliam, matrem Cæsaris, M. Au

[ocr errors]

relii sororem fuisse, e nostro loco colligit Glandorp. Onom. pag. 144. 9. Ornatissimis, honoratissimis, qui summa egerant munera.

10. Sive divinitus, sive, etc. Hoc est, sive Deo aliquo agitante, eumque sermonem ut vaticinium suggerente; sive ad ita sentiendum humana tantum prudentia et accurata indolis Cæsaris observatione commotus. Illud casum, hoc causas externas internasque rationes involvit. Similiter in Claud. cap. 13, « casu quodam an divinitus. »

11. Vincerent; ut antea expugnatum, de effecta tandem post multum laborem persuasione.

12. Cæsari multos Marios inesse. Sulla in tragœdia celebratissima, cui nomen ipsius est, auctore inclyto DE JOUY, act. I, sc. 3:

J'ai pesé comme vous ses vices, ses vertus,
Et mon œil dans César voit plus d'un Marius:
ubi contra hanc Suetonii mentem
rogante quodam, ut in Cæsarem
sæviatur, vivendum illi haud invi-
tus respondet. Alio sensa Cicero,

II. Stipendia prima in Asia fecit, M. 'Thermi Prætoris contubernio; a quo ad arcessendam classem in Bithyniam missus, desedit apud Nicomedem, non sine rumore prostratæ regi pudicitiæ: quem rumorem auxit intra paucos rursus 3 dies repetita Bithynia, per 4 causam exigendæ pecuniæ, quæ deberetur cuidam libertino, clienti suo. Reliqua militia secundiore fama fuit, et a Thermo in expugnatione Mytilenarum corona civica donatus est.

5

apud VOLTAIRE, Catilina, Tragoed. pianus de Bell. Civ. lib. V, 139. act. V, scena ultima :

[blocks in formation]

Thermo nihil constat, nisi Minuciorum hoc fuisse cognomen. Quem Appian. Mithrid. 52, pro Prætore fuisse relictum in Asia a Flacco, fascibusque a Fimbria privatum scribit (A. U. 669), cum nostro eumdem esse non posse, docuit jam Casaubo. Alius in bello civili a Pompeii partibus stetit. Cæs. Bell. Civ. I, 12; Flor. IV, 2, 19: sine dubio idem, qui Catonis collega fuerat in tribunatu. Plutarch. Cat. min. 27. Sed is Quinti prænomen gessit, Proprætor Asiæ, A. U. 702, memoratus a Cicer. ad Div. II, 17; Attic. V, 20. Ad eumdem epistolæ sunt Ciceronis, ad Div. II, 18, et XIII, 53 seq. Dicitur etiam Thermus quidam cum aliis transiisse a Sexto Pompeio ad Antonium: Ap

2. Apud Nicomedem. Fuit is Nicomedes IV, a Mithridate regno exutus, sed restitutus a Romanis, quibus postea, quum sine prole decederet, regnum legavit. Appian. Mithrid. 7, ubi vide Schweigh.; cf. Fabric. ad Dion. XLIII, 20. — · De pudenda Cæsaris cum Nicomede consuetudine vide infra, c. 49.

3. Rursus repetita. Frequens pleonasmus. Corn. Nep. Alcib. 6, ruṛsus resacrare; infra etiam, Tib. 63, relata rursus.

4. Per causam; sub nomine, sub prætextu.

5. Libertino. Libertini opponuntur ingenuis; iidem liberti dicuntur, addito nomine seu respectu manumissoris vel patroni. De alia multorum sententia ef. ad Claud. 24. Ceterum, hic locus præter alios ostendit, fuisse nonnunquam libertinis patronos alios præter eum, qui libertatem dederat.

6. Reliqua militia; per reliquam militiam, reliquo militiæ tempore, ut verbum fuit ad ipsum Cæsarem

referatur.

7. Corona civica. Vide Gell. V, 6; Plin. Hist. Nat. XVI, 4, 5. Vox corona h. 1. a nonnullis omittitur, ut sæpius. De expugnatione My

7

III. Meruit et sub Servilio' Isaurico in Cilicia, sed brevi tempore. Nam, Sullæ morte comperta, simul spe novæ2 dissensionis, quæ per M. Lepidum movebatur, Romam propere rediit. Et Lepidi quidem societate, quamquam magnis conditionibus invitaretur, abstinuit; quum ingenio ejus diffisus, tum3 occasione, quam minorem opinione offenderat.

IV. Ceterum, composita seditione civili, Cornelium '

tilenarum (non Mitylenarum, vide Oudendorp. ad h. 1.) Liv. Epit. LXXXIX: « Mytilenæ quoque in Asia, quæ sola urbs post victum Mithridatem arma retinebat, expugnatæ dirutæque sunt. » Prius jam Mytilenenses superaverat Lucul lus, Sullæ legatus. Plutarch. Lucull. 4. Mortuo interim Sulla, expugnatio absoluta est.

III. 1. Servilio Isaurico; qui Consul fuerat cum Appio Claudio Pulchro A. U. 675. Appian. Bell. Civ. I, 93. Est is P. Servilius Vatia, qui postea Isauricus appellatus est, pater ejus, quocum Cæsar consulatum gessit redux ex Hispania, A. U. 706. Vide c. 35. Brevi tempore. Ante annum exactum, A. U. 676, Romam rediit, M. Æmilio Lepido, Q. Lutatio Catulo Coss.

2. Spe novæ dissensionis, etc. Florus, III, 23: « Cupidus.... rerum novarum per insolentiam Lepidus acta tanti viri (Sullæ) rescindere parabat. » In ordinem redactus est a collega Catulo et Cn. Pompeio, « Sullanæ dominationis ducibus atque signiferis. » Florus, ib. Lepidus hic non fuit Triumvir.

3. Occasione. Alii, occasioni. Ablat. jungitur verbo confidere inf. c. 86. Plura exempla vide ap. Burm. et Oudend., qui Codd. auctoritate

eumdem casum h. 1. reposuerunt.

IV. 1. Cornelium Dolabellam ; cui Cn. prænomen fuit; Consul A. U. 673, cum M. Tullio Decula, e consulatu Macedoniæ præfectus, triumphavit de Thracibus. Cic. Pis. 19. Distinguendus est ab alio Dolabella ejusdem prænominis, Prætore, Ciliciæque ex prætura præfecto, C. Verre legato (Cic. Verr. I, 4, et II, 1, 15 seq.), qui repetundarum accusatus a M. Aurelio Scauro condemnatus est. Nostro defensores fuere contra Cæsarem C. Aurel. Cotta et Hortensius. Cic. Brut. 92; Valer. Maxim. VIII, 9, 3: « Divus Julius.... vim facundiæ proprie expressit, dicendo in accusatione Cn. Dolabellæ, quem reum egit, extorqueri sibi causam optimam C. Cottæ patrocinio. » Male igitur Aurel. Victor, cap. 82: « mox Dolabellam judicio oppressit. » Non enim oppressit, sed petiit tantum. Alia discrepantia est in tempore accusationis. Plutarch. Cæs. 4, institutam eam dicit a Cæsare post reditum ex insula Rhodo, consentiente Vell. II, 43; et auctor Dial. de Orator. c. 34, uno et vicesimo ætatis anno; quum secundum Nostrum acciderit ea necesse sit A. U. 677, M. Æmil. Lepido, D. Junio Bruto Coss. quo annum 24 ingressus est Cæsar.

« ΠροηγούμενηΣυνέχεια »