periit; C. Antonius in Illyrico in adversariorum devenit potestatem; P. 3Dolabella classem in eodem Illyrico, Cn. 4 Domitius Calvinus in Ponto exercitum amiserunt. Ipse prosperrime semper, ac ne ancipiti quidem unquam fortuna, præterquam bis, dimicavit : semel ad Dyrrhachium, ubi pulsus, non instante Pompeio, negavit, eum vincere scire: iterum in Hispania ultimo prælio, quum, ricum et Africam, quasi de industria prospera ejus adversis radiarentur.» Quæ Luc. fere verba sunt, IV, 402: Non eadem belli totum fortuna per orbem Constitit in partes aliquid sed Cæsaris ausa est, Qua maris Hadriaci longas ferit unda Salonas. Dio, XLI, 41, 42; Appian. c. 44, 45. Pertinet hæc clades ad A. U. 705, belli civilis primum. 2. C. Antonius, etc. Hæc res in Cæsaris Commentariis non legitur, unde verissima horum videtur sententia, qui partem libri eorum secundi intercidisse putant. Vide Mor. ad Cæs. Bell. Civ. III, 4, 10 et 67. Narrat tamen eam auctor Epitom. Liv. CX: C. Antonius, legatus Cæsaris, male contra Pompeianos in Illyrico rebus gestis, captus est," Cf. Flori I. c.; Appian. c. 47; Dio, XLI, 40. 3. P. Dolabella, etc. Conf. Dion. modo cit. Oros. VI, 15: « At vero Dolabella partium Cæsaris, in Illyrico per Octavium et Libonem victus, copiisque exutus, ad Antonium fugit. Basillus et Sallustius dividentes singulas legiones, quibus præerant, similiter et Antonius, Hortensius quoque ab infimo mari cum classe concurrens, omnes pariter adversus Octavium et Libonem profecti et victi sunt. Antonius quum se Octavio cum xv cohorti bus dedidisset, omnes ad Pompeium a Libone ducti sunt. » 4. Cn. Domitius Calvinus, etc. contra Pharnacem. Vide cap. sup. 5. Semel ad Dyrrhachium. Vide Cæs. B. C. III, 58-71, ubi ipse : «Duobus his unius diei præliis Cæsar desideravit milites DCCCCLX, etc. Plut. Cæsar. 39; Pomp. 65; Appian. cap. 61, 62; Dio, XLI, 50.- Negavit, Negavit, eum vincere scire; h. e. uti victoria, ut de Hannibale Maharbal. 6. Ultimo prælio; ad Mundam. Vell. II, 55: « nullum unquam atrocius periculosiusque ab eo initum prælium, adeo, ut plus quam dubio Marte descenderet equo, etc. » Florus, IV, 2, 78 seq. egregie pugnam, in qua ipsi veterani jam pedem retulerant, describit, addens « dicitur in illa perturbatione et de extremis agitasse secum, et ita manifesto vultu fuisse, quasi occupare manu mortem vellet, etc. >> Ita etiam Eutrop. VI, 18: " ultimum apud Mundam civitatem (prælium fuit), in quo adeo Cæsar pæne victus est, ut, fugientibus suis, se voluerit occidere, ne post tantam rei militaris gloriam in potestatem adolescentium, natus annos sex et quinquaginta, veniret. » Cf. Oros. VI, 16; Plut. Cæsar. 56; Appian. desperatis rebus, etiam de consciscenda nece cogitavit. XXXVII. Confectis bellis, quinquies' triumphavit; post devictum Scipionem quater eodem mense, sed 'interjectis diebus; et rursus semel, post superatos Pompeii liberos. Primum et excellentissimum triumphum egit Gallicum, sequentem Alexandrinum, deinde Ponticum, huic proximum Africanum, novissimum 3 Hispaniensem, 104 (qui tamen urbem, ad quam de pugnatum est, Cordubam dicit, qua varietate vide Schweigh. ad hunc ipsum Appiani locum; Xyland. et Reimar. ad Dion, XLIII, 38; Tzschuck. ad Eutrop. 1. c.). De morte voluntaria diversissime senserunt viri inter se pares ingenio, neque fortuna dispares; Cæsarem dico, et nuperum illum nostrum tam gravem Europæ ducem, cui et ipsi semper pro jure gladius fuit. Alter, desperatis rebus, ne captus veniat in hostium manus, de morte consciscenda cogitat; alter majore fortuna dejectus, et rerum suarum obrutus rui na, mortem tantis cladibus perfugium dedignatur, et se vivum ultro vinculis objicit. Quis vere fortis, et ubinam virtus? - Ceterum clades militum Cæsarianorum per varia bella recenset etiam Appian. Bell. Civ. II, 150, in comparatione Cæsaris cum Alexandro. XXXVII. 1. Quinquies. Addunt Codd. alii quinquennio vitiose, ex ejusdem vocis iteratione, ut credo cum Wolfio, quod cui minus placuerit, substituat Burmanni conjecturam biennio, vel Oudend. unoque anno, vel uno pæne anno. Quatuor enim priores triumphos egit A. U. 708, redux ex Africa; quintum sequenti anno, quum mensc Octobri (Vell. II, 56) in Urbem revertisset. Descriptionem triumphorum cf. apud Flor. IV, 2, 88 seq.; Vell. II, 56; Plut. Cæs. 55; Appian. Bell. Civ. II, 101; Dion. XLIII, 19. 2. Sed interjectis diebus. Dio diebus quatuor continuis quater eum triumphasse scribit.-Primum, etc. Flor. I. c. « Primum de Gallia triumphum transmiserat Rhenus et Rhodanus et ex auro captivus Oceanus; altera laurus Ægyptia; tunc in ferculis Nilus, Arsinoe, et ad simulacrum ignium ardens Pharus; tertius de Pharnace currus et Ponto; quartus Jubam et Mauros et bis subactam ostendebat Hispaniam (scil. post præturam, quum illo tempore ob petitionem consulatus triumpho abstinuisset, vide c. 18, et devictis Pompeii legatis primo anno belli civilis). Pharsalia et Thapsus et Munda nusquam; et quanto majora erant, de quibus non triumphabat! » ubi Flori errorem quis non videt, quum sequenti demum anno Pompeii filios ad Mundam debellaverit? 3. Hispaniensem; anno post, ab Urbe 709; de vide Plut. Caes. quo 56, et Dion. XLIII, 42, qui non ipsum modo de civibus triumphasse dicit, sed eumdem honorem concessisse legatis Fabio et Quinto (Q. Fabio Maximo et Q. Pedio). Ilaud 4 diverso quemque apparatu et instrumento. Gallici triumphi die Velabrum prætervehens, pæne curru excussus est, axe diffracto; ascenditque Capitolium ad lumina, quadraginta elephantis dextra atque sinistra lychnuchos gestantibus. Pontico triumpho inter pompæ fercula trium verborum prætulit titulum, VENI, VIDI, VICI, non acta belli significantem, sicut ceteris, sed celeriter confecti notam. XXXVIII. Veteranis legionibus prædæ nomine in pedites singulos super bina sestertia, quæ initio civilis tu neque licuisse autem ex civili bello ovationem, neque triumphum, docet Valer. Maxim. II, 8, 7, quem citavit etiam ad h. 1. Reinesius. 4. Diverso quemque apparatu, etc. Ad fercula maxime spectat, quibus simulacra urbium locorumque suspensa ferebantur, ut patet e Flor. 1. c. Vell. II, 56: « Gallici apparatus ex citro (nisi leg. cedro, quod placuit etiam Torrent. ad h. 1.), Pontici ex acantho, Alexandrini testudine, Africi ebore, Hispaniensis argento rasili constitit. » 5. Velabrum prætervehens; pro prætervectus. Codices alii, prævehens, quod commendat Burm. Velabrum erat inter Forum Rom. Palatium et Aventinum, prope forum boarium.-Axe diffracto. Hoc omnino præferendum alteri defracto: vide Casaub. Ita præferendum etiam gubernaculo diffracto infra, Aug. 17, aliorum defracto. Rem narrat Dio, XLIII, 21; Plin. Hist. Nat. XXVIII, 4, ed. Franz.: Cæsarem Dictatorem post unum ancipitem vehiculi casum ferunt semper, ut primum consedisset, id quod plerosque nunc facere scimus, carmine ter repetito securi " tatem itinerum aucupari solitum. » 6. Ascenditque Capitolium, etc. Diverse Dio, quem vide XLIII, 22. Uter scriptor veriora narret, decernere non audeo, multo minus mutare ascenditque in descenditque cum Cupero, Exercit. de Elephantis (Thes. novi Ant. Rom. Sallengr. tom. III, pag. 74), quum mense Octobri fractoque curru variæ tantam pompam usque ad luminum necessitatem impedire potuerint mora. Cf. Oudend. et Ern. ad h. l. ; Duker. ad Flor. II, 2, 10. Lychnuchi ( alii vett. lychnos h. I. exhibent) erant candelabra, elephantorum dextra atque sinistra pompæ incedentium proboscidibus imposita, ut bene docet Wolf. Ita lychnuchi sunt lampades infra, Domit. 4, et lychnuchus ligneolus candelabrum, apud Cicer. ad Quint. Fratr. III, 7. multus numeraverat, vicena' millia nummum dedit. Assignavit et agros, sed non continuos, ne quis possessorum expelleretur. Populo præter frumenti denos modios, ac totidem olei libras, trecenos3 quoque nummos, quos pollicitus olim erat, viritim divisit; et hoc amplius, centenos pro mora. Annuam4 etiam habitationem Romæ us XXXVIII. 1. Vicena millia nummum dedit. Quod ab aliis præmittitur, in equites vicena, etc. » omittendum esse ut ineptum, docuere jam Græv. et Oudend., quum constet, summæ peditibus datæ duplum dari solitum Centurionibus, triplum equitibus, quadruplum Tribunis et Præfectis equitum, adeo ut equitum mentione, æque ac reliquorum, Suetonius posset supersedere. Porro præpositio super ostendit, sermonem esse de addito peditibus novo præmio. Dio, XLIII, 21, et Appian. cap. 102, 5000 drachmas singulis militibus distributas scribunt; unde patet, omittendum etiam esse cum Oudend. quaterna, quod in aliis post vicena legitur. Quum enim denarius, qui drachmæ convenit, qua tuor sestertios seu nummos contineat, efficitur summa 20000 nummum. Haud nimium pro Cæsaris facultate fuisse hoc donativum senserit quicumque reputaverit, transvexisse eum in triumpho 60000 talenta cum dimidio et 2822 coronis aureis, quæ 20414 pondo efficiebant. Conf. Appian. d. 1. Citavit locum, ut nos edidimus, etiam Fabric. ad Dion. d. 1. 2. Assignavit et agros. Suetonius totam Cæsaris largitionem uno loco complectens, hic refert assignationem agrorum, prius factam, nempe A. U. 707, ante bellum Africanum, de qua Dio, XLII, 54. - Sed non continuos, conjunctos, cohærentes, ut antea solitum, quum « universæ legiones deducebantur, cum Tribunis et Centurionibus, et sui cujusque ordinis militibus, ut consensu et caritate remp. efficerent; » Tacit. Annal. XIV, 27. 3. Trecenos quoque nummos. Promisisse eos Cæsarem narrat Dio, XLI, 16, A. U. 705, quum primum Romam, fugato ex Italia Pompeio, venisset. 4. Annuam etiam habitationem; id est, mercedem habitationis annuam a conductoribus solvendam. Ita Terent. Heautont. I, 1, 92: « inscripsi illico Edes mercede, » de locatis ædibus. Jam quum illis temporibus hæc merces ad insanam magnitudinem pervenisset (quod patet ex Vell. II, 10, ubi, si quis sex millibus habitet, vix ut Senator agnosci dicitur, et Plut. Sull. 1, ubi Sulla juvenis in magna pauperie 3000 nummis habitationem conduxisse fertur), in angusta re familiari constituti videbantur, qui 2000 nummum vel minus pro habitatione solvebant Romæ, et 500 nummos vel minus in Italia, ubi vilior necessario erat merces. His igitur sæpius consulere studuerant homines ambitiosi. Ita M. Cœlius absente Cæsare legem tulerat, « qua mer 5 que ad bina millia nummum, in Italia non ultra quingenos sestertios remisit. Adjecit epulum ac viscerationem, et post Hispaniensem victoriam duo prandia. Nam quum prius parce, neque pro liberalitate sua præbitum judicaret, quinto post die aliud largissimum præbuit. XXXIX. Edidit spectacula varii generis; munus gladiatorium; ludos' etiam regionatim Urbe tota, et quidem per omnium linguarum histriones; item Circenses, athletas, naumachiam. Munere in 2Foro depugnavit Furius Leptinus, stirpe prætoria, et Q. Calpenus, Senator quondam, actorque causarum. 3Pyrrhicham saltaverunt Asiæ Bithyniæque principum liberi. Ludis Decimus4 Laberius, cedes habitationum annuas conductoribus donaret; » Cæs. Bell. Civ. III, 21; (cf. Dio, XLII, 22); similemque promiserat Dolabella (Dio, 1. c. 32); unde apparet, hanc rem cum novis tabulis conjungi solitam fuisse. Cui exspectationi ut satisfaceret Cæsar, nunc post triumphum unius anni mercedem iis, qui 2000 vel minus nummum Romæ, et in Italia non ultra, i. e. usque ad 500 solverent, pauperioribus adeo remisit, facta pro iis solutione. 5. Epulum ac viscerationem. Ad cœnas Cæsaris triumphales C. Hirtius sex millia numero murænarum mutuo appendisse dicitur a Plin. Histor. Natur. IX, 81. Idem, XIV, 17: « quid? non et Cæsar Dictator triumphi sui cœna vini Falerni amphoras, Chii cados in convivia distribuit? idem Hispaniensi triumpho Chium et Falernum dedit. Epulo vero in tertio consulatu suo Falernum, Chium, Lesbium, Mamertinum, quo primum tempore quatuor genera vini apposita constat. » XXXIX. 1. Ludos; scenicos nempe, quos « per omnium linguarum histriones » editos puto cum Casaub. propter magnam hominum copiam ex omnibus provinciis, ut nullius non voluptati consuleretur. 2. In Foro. Plin. Hist. Nat. XIX, 1: « Cæsar Dictator totum Forum Rom. intexit, viamque Sacram ab domo sua ad clivum usque Capitolinum, quod munere ipso gladiatorio mirabilius visum tradunt. » 3. Pyrrhicham. Plin. Hist. Nat. VII, 56: " Saltationem armatam Curetes docuere, Pyrrhichen Pyrrhus, utramque in Creta; » ubi vide Harduin. et Dalech. Cf. Panvin. de Ludis Circ. II, 2 (Thes. Græv. tom. IX, p. 343), ibique not. Argoli. 4. Decimus Laberius. Macrob. |