Εικόνες σελίδας
PDF
Ηλεκτρ. έκδοση

memorialis libelli convertisse, quum antea Consules et duces nonnisi transversa charta scriptas mitterent. Exstant et ad Ciceronem, item ad familiares domesticis de rebus in quibus si qua occultius perferenda erant, per notas 13 scripsit, id est, sic structo literarum ordine, ut nullum verbum effici posset: quæ si quis investigare 14 et persequi velit, quartam elementorum literam, id est, d pro a, et perinde reliquas commutet. Feruntur et a puero et ab adolescentulo quædam scripta; ut Laudes Herculis, Tragoedia OEdipus, item Dicta 15 collectanea. Quos omnes

postea convolvatur. Quam Casaub. et Bremius dant interpretationem, ut ad paginas sit ad marginem, ea huic loco non convenit: nam de totis epistolis sermo est, quas profecto non scripsit ad marginem; non de aliqua epistolæ parte, quæ, impleta pagina, superesset.Quæ restant Cæsaris epistolas collegimus in Edit. nostra (Cæs. tom. IV, init.). Laudat eas Appian. Bell. Civ. II, 79, moremque per epistolas seu codicillos in Urbe etiam cum amicis res communicandi, a Cæsare inventum dicit Plutarch. Cæs. 17.

13. Per notas. Gell. XVII, 9: Libri sunt epistolarum C. Cæsaris ad C. Oppium et Balbum Cornelium, qui res ejus absentis curabant. In his epistolis, quibusdam in locis inveniuntur literæ singulariæ sine coagmentis syllabarum; quas tu putes positas incondite; nam verba ex his literis confici nulla possunt. Erat autem conventum inter eos clandestinum de commutando situ literarum; ut in scripto quidem alia aliæ locum et nomen teneret, sed in legendo locus cuique suus et potestas restitueretur; quænam vero litera pro qua scribe,

retur, ante iis, sicut dixi, complacebat, qui hanc scribendi latebram parabant. Est adeo Probi grammatici commentarius satis curiose fa

ctus de occulta literarum significatione epistolarum C. Cæsaris scriptarum. » Cf. Dio, XL, 9. Augusti simile commentum narrant Noster, Aug. 88, et Dio, LI, 3. Has epistolas dicimus lettres chiffrées, quo scripturæ modo etiam nunc utuntur, qui de rebus publicis gravioribus inter se communicant.

14. Investigare et persequi velit; id est, arcanum sensum indagando eruere, scripta ordine perlegere; Gallice, déchiffrer: vide Casaub. Postea dedi velit cum Bipont. ex Ernest. correctione. Alii, volet. Si stat Codd. scriptura vellet, infra legendum commutaret.

15. Dicta collectanea. Haud dubie sunt ἀποφθέγματα illa, quorum volumina confecisse Cæsarem, auctor Cic. ad Pætum (ad Div. IX, 16). Ejusmodi collectiones haud repente confiunt; quam inceperat igitur adolescens, Cæsar deinceps continuavit, novisque, quæ notatu digna vel audivisset, vel legisset, auxit. Sic etiam sentit Burmann.

libellos vetuit Augustus publicari, in epistola, quam brevem admodum ac simplicem ad Pompeium 16 Macrum, cui ordinandas bibliothecas delegaverat, misit.

LVII. Armorum' et equitandi peritissimus, laboris ultra fidem patiens erat: in agmine nonnunquam equo, sæpius pedibus anteibat, capite detecto, seu sol, seu imber esset. Longissimas vias incredibili3 celeritate confecit, expeditus, meritoria rheda, centena passuum millia in singulos dies: si flumina morarentur, nando trajiciens, vel innixus inflatis 5 utribus, ut persæpe nuncios de se prævenerit.

[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small]

Attic. VIII, 9: « sed hoc ripas horribili vigilantia, celeritate, diligentia est. » Plena sunt scripta Cæsaris ipsius et reliquorum historicorum testimoniis de hac celeritate. Collegit ea diligenter BAYLE, Dict. hist. et crit. sub. voc. César. BosSUET, Oraison funèbre du prince de Condé il paraît en un moment « comme un éclair dans les pays les plus éloignés, etc. »

"

: "

4. Expeditus; sine sarcinis, impedimentis, nota significatione. Vide Baumgart.— Meritoria rheda; Gallice, voiture, chariot de louage. Conf. Plut. Cæs. 17.

5. Vel innixus inflatis utribus. Liv. XXI, 27 : « Hispani, sine ulla mole, in utres vestimentis conjectis, ipsi cetris suppositis incubantes, flumen tranavere.» Curt. VII, 5, 18: « utres quam plurimos stramentis refertos dividit; his incubantes transnavere amnem, quique primi transierant, in statione erant dum trajicerent ceteri. » Cæs. Bell. Civ. I, 48: « quod consuetudo eorum omnium est, ut sine utribus ad exercitum non eant. » Vide Casaub.

LVIII. In obeundis expeditionibus dubium, cautior an audentior. Exercitum neque per insidiosa itinera duxit unquam, nisi perspeculatus locorum situs ; neque in Britanniam transvexit, nisi ante per' se portus et navigationem et accessum ad insulam explorasset. At idem, obsessione castrorum in Germania nunciata, per stationes hostium Gallico habitu penetravit ad suos. A 3 Brundisio Dyrrhachium inter oppositas classes hieme transmisit; cessantibusque copiis, quas subsequi jusserat, quum ad arcessendas frustra sæpe misisset, novissime ipse clam

2

LVIII. 1. Per se. Cæs. Bell. Gall.

IV, 21: « Ad hæc cognoscenda, prius quam periculum faceret, idoneum esse arbitratus C. Volusenum, cum navi longa præmittit. » Sed hoc non impedit, quo minus et per se, i. e. ipse, locum perspeculatus fuerit. Ex Cæsaris silentio nondum Nostrum erroris arguerim. Al. correxere persæpe, vel per suos; Ernest., haud probabili, ut ipse ait, emendatione, « neque.... transvexit ante, quam portus et navigationem, etc. » Alii imperatori tribui dicunt, quæ per legatos administraverit. Sed ita auctor non diserte addidisset, per se.

2. In Germania; in Eburonibus. De eadem re supra Sueton. c. 25, in Germanorum finibus. » Eutrop. etiam, VI, 14, «in Germania; » unde non corrigendum cum Ern. in Gallia. Solent enim scriptores finitimarum regionum nomina ut certis finibus non discretarum permutare. Hactenus recte omnia Oudend., quitamen errat, pro At idem suadens Itidem, quum de uno Cæsare sermo sit. Nempe Sueton. ante exemplum dederat, ubi cautius egerat Cæsar; nunc alia addit, ubi au

5

dentius. Bene igitur opponit: At idem, etc.

3. A Brundisio. Ita cap. 4, ab Rhodo, ubi vide not.; cap. 35, ab Alexandria. De trajectione in Græciam hieme facta vide ad c. 35.

4. Cessantibusque copiis ; i. e. adventum differentibus. Ita Terent. Heautont. I, 2, 1, « haudquaquam etiam cessant; » ubi Calpurn., « id est, nondum differunt adventum. »

5. Novissime ipse.... quam pæne obrutus fluctibus. Rem a Cæsare in commentariis prætermissam narrat Flor. IV, 2, 37: «positisque ad Oricum castris, quum pars exercitus ob inopiam navium cum Antonio relicta Brundisii moram faceret, adeo impatiens erat, ut ad arcessendos eos, ardente ventis mari, nocte concubia, speculatorio navigio, solus ire tentaverit. Exstat ad trepidum tanto discrimine gubernatorem vox ipsius: Quid times? Cæsarem vehis. » Lucan. V, 577 sqq. ubi vide, pulcherrimam Cæsaris vocem sterili poeseos ornatu obruit:

Fisus cuncta sibi cessura pericula Cæsar, Sperne minas, inquit, pelagi, ventoque furenti Trade sinum. Italiam si cælo auctore recusas, Me pete: sola tibi causa hæc est justa timoris,

noctu parvulum navigium solus obvoluto capite conscendit, neque aut, quis esset, ante detexit, aut gubernatorem cedere adversæ tempestati passus est, quam pæne obrutus fluctibus.

2

1

LIX. Ne religione quidem ulla a quoquam incepto absterritus unquam vel retardatus est. Quum immolanti aufugisset hostia, profectionem adversus Scipionem et Jubam non distulit. Prolapsus etiam in egressu navis, verso ad melius omine, « Teneo te," inquit, « Africa. » Ad eludendas autem vaticinationes, quibus felix et invictum in ea provincia fataliter Scipionum nomen ferebatur, despectissimum quendam ex Corneliorum genere, cui ad opprobrium vitæ Salutioni cognomen erat, in castris secum habuit.

"

Vectorem non nosse tuum; quem numina nun

quam

Destituunt; de quo male tunc fortuna meretur Quum post vota venit. Medias perrumpe procellas,

Tutela secure mea: cæli iste fretique,

Non puppis nostræ, labor est : hanc Cæsare

pressam

A fluctu defendet onus, etc.

Conf. et Valer. Max. IX, 8, 2; Plut.
Cæs. 38; Appian. Bell. Civ. II, 58;
Dio, XLI, 46.

LIX. 1. Quum...aufugisset hostia, etc. Cic. de Divin. 24: « quid? ipse Cæsar, quum a summo haruspice moneretur, ne in Africam ante brumam transmitteret, nonne transmisit? quod ni fecisset, uno in loco omnes adversariorum copia convenissent. Profectionem eam suscepit A. U. 707. De nulla Cæsaris religione conf. ad cap. 77.

2. Prolapsus etiam, etc. Paullo aliter Frontin. I, 12, 2 : « C. Cæsar, quum forte conscendens navem lapsus esset, Teneo te, terra mater, inquit; qua interpretatione effecit,

ut repetiturus illas, a quibus proficiscebatur, terras videretur. » Cf. Dio, XLII, 58.

3. Ad eludendas autem vaticinationes, etc. Cf. Plut. Cæs. 52. Salutioni. Plurima de hoc cognomine, sive Salutio, sive Salvito scribendum, vel corrigendum cum Lipsio in Salacio (a verbo saiax, libidinosus), vel cum Gronov. in Salaco aut Salpitto, vel cum Voss. in Salicippius, disputant viri docti ad h. 1. et Plin. Hist. Nat. VII, 10 (ed. Franz.) et XXXV, 2, sine fructu. In priore enim loco Plinius:

[ocr errors][merged small]

LX. Prælia' non tantum destinato, sed ex occasione sumebat; ac sæpe ab itinere statim, interdum spurcissimis tempestatibus, quum minime quis moturum 'speraret: nec nisi tempore extremo ad dimicandum cunctantior factus est; quo sæpius vicisset, hoc minus experiendos casus opinans, nihilque se tantum acquisiturum victoria, quantum auferre calamitas posset. Nullum unquam hostem fudit, quin castris quoque exueret : ita nullum spatium3 perterritis dabat. Ancipiti prælio equos dimittebat, et in primis suum, quo major permanendi necessitas imponeretur, auxilio fugæ erepto.

LXI. Utebatur autem equo' insigni, pedibus prope

LX. 1. Prælia non tantum desti

Successus urgere suos; instare favori

nato, etc. Ita MASCARON, Oraison fu- Numinis, impellens quicquid sibi summa pe

nèbre de Turenne (première partie), egregium ducis ingenium laudat, soit qu'il fallût conduire des sièges, ou prendre promptement le meilleur parti dans les occasions "pressantes, ou exécuter avec vigueur ce qui était judicieusement résolu, etc. » Prælia sumebat, ut apud Tacit. Annal. II, 45: « Cherusci.... sumsere bellum. » Hist. II, 42: «Othoniani, quamquam dispersi, pauciores, fessi, prælium tamen acriter sumsere. »

2. Speraret. Codd. alii, putaret. Promiscuum est. Calpurn. ad Terent. Heaut. I, 1, 107: « spero pro credo usitatum est, sive de præsenti loquamur, sive de præterito." Ita nos espérer, eodem sensu, quo, s'attendre à quelque chose.

3. Ita nullum spatium, etc. Lucan. I, 146:

Acer et indomitus; quo spes, quoque ira vo

casset,

Ferre manum, et nunquam temerando parcere ferro.

tenti

[blocks in formation]
« ΠροηγούμενηΣυνέχεια »