ς. λίας Alfieri (1783). Τὸ θέμα τοῦτο ἐπραγματεύθησαν καὶ ἄλλοι τινὲς ἐν Γαλλίᾳ καὶ ̓Αγγλίᾳ, οἵτινες ὅμως εἶνε ἀνάξιοι ἰδιαιτέρας μνείας, καὶ περὶ ὧν ὁ βουλόμενος δύναται νὰ ἴδῃ τὸν ἐπιστολιμαῖον πρόλογον τοῦ Voltaire (Lettre à M. le marquis Scipion Maffei.) Εν ἐκτάσει περὶ τῆς Μερόπης τοῦ Τοrelli, Alfieri, καὶ ἰδίως τῆς τοῦ Voltaire, τῆς πασῶν κατὰ τὴν γνώμην μου ἀρίστης, ἐν συγκρίσει πρὸς τὴν Lucrèce Borgia τοῦ V. Hugo, πραγματεύεται ὁ ἀγχίνους γάλλος κριτικὸς Saint - Marc Girardin ἐν τῷ ά. τόμῳ (σελ.302-372) τοῦ Cours de litterature dramatique, ὅπερ ἐν γένει βρίθει κρίσεων ὀρθῶν καὶ ὑγιῶν καὶ παρατηρήσεων ἀγχινουστάτων, εἰ καὶ ὁ ὑπὲρ τῶν κλασσικῶν καὶ κατὰ τῶν ῥωμαντικῶν ζῆλος αὐτοῦ παραφέρει αὐτόν, ὡς νομίζω, ἐνίοτε εἰς ἀδίκους καὶ μονομερεῖς ὑπερβολάς. Ὁ ἀναγνοὺς τὰς ξένας ταύτας Μερόπας καὶ τὴν ἀνὰ χεῖρας θέλει ἴδῃ εὐκόλως, ὅτι ἐκεῖναι μὲν κατ ̓ οὐσίαν ὁμοιάζουσι πρὸς ἀλλήλας ἐν τοῖς κυριωτάτοις, αὕτη δὲ ἡ ἑλληνικὴ διαφέρει ἀρχῆθεν καὶ οὐσιωδῶς ἀπ ̓ αὐτῶν. Τὸ δ ̓ ἄλλο ζήτημα, ἂν ἐν γένει κακῶς ἢ καλῶς ἔπραξα τολμήσας νὰ πραγματευθῶ θέμα, εἰς τὸ ὁποῖον ἐνετύπωσαν τὴν σφραγίδα τῆς μεγαλοφυΐας των τόσον ἔξοχοι καὶ ἔνδοξοι ποιηταὶ τῆς νεωτέρας σκηνῆς, δὲν ἀπόκειται εἰς ἐμὲ νὰ κρίνω. Τὴν ὕπαρξίν της ἡ ἀνὰ χεῖρας Μερόπη ὀφείλει εἰς περιστατικά τινα ἰδιαίτερα τῆς κατὰ τὸ τελευταῖον ἔτος ἀκαδημαϊκῆς μου ὑπηρεσίας. ̓Αλλ ̓ ὅπως κατὰ τὴν ἐκ τῶν περιστατικῶν ἐκείνων βραχεῖαν σχολήν μου ἡ Μερόπη ὑπῆρξε δι ̓ ἐμὲ ἄσυλον καταφυγῆς ἀπὸ τοῦ βδελυγμοῦ, ὃν ἔπασχεν ἡ ψυχή μου ἐκ τῶν ἐλεεινῶν ἐν τῷ σκότει κατ ̓ ἐμοῦ σκευωριῶν ψευδαδέλφων τινῶν, οὕτω καὶ ἐνταῦθα νῦν ἐῤῥίφθω πέπλος σιγῆς εἰς τὰ γενέθλια ταῦτα τοῦ ἀνὰ χεῖρας δράματος περιστατικά. Ἡ ἀπὸ τῆς σκηνῆς ἐπιτυχία τῆς Μερόπης ὑπῆρξεν ἔκτακτος, ὑπερακοντίσασα καὶ τὰς τολμηροτέρας τῶν ἐλπίδων μου· τὸ δὲ φιλόκαλον καὶ εὐγενὲς κοινὸν τῆς πρωτευούσης μοὶ παρέσχεν εὐμενῶς δείγματα ἐξαιρέτου ἐπιδοκιμασίας. Ὅσῳ μᾶλλον πείθω ἐμαυτόν, ὅτι αἱ ἐνθουσιώδεις ἐκεῖναι εὐφημίαι τοῦ κοινοῦ ἀπενέμοντο εἰς τὸν ὑπὲρ τῆς ἐθνικῆς σκηνῆς ζῆλόν μου μᾶλλον, ἢ εἰς δραματικὰς τυχὸν ἀρετὰς τοῦ ἔργου μου, τόσῳ βαθύτερον ἐνεχαράχθη εἰς τὴν καρδίαν μου ἡ εὐγνωμοσύνη, καὶ τόσῳ μᾶλλον ἀπαραίτητον μοὶ ἐπιβάλλεται τὸ καθῆκον, καθ ̓ ὁ ἐκφράζω καὶ δημοσίως σήμερον τὸ θερμὸν τοῦτο καὶ ἀνεξάλειπτον τῆς καρδίας μου αἴσθημα. Ὡς πρὸς δὲ τὸ δρᾶμα αὐτὸ δὲν ἔχω νὰ εἴπω εἰ μὴ τὰ ὀλίγα ταῦτα. Τὸ δοκίμιον τοῦτο ἐποιήθη οὐ μόνον διὰ τὴν σκηνὴν ἐν γένει, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν σύνθεσιν αὐτοῦ εἶχεν ἐπιῤῥοὴν τὸ προσωπικὸν τοῦ ἐν ̓Αθήναις σκηνικοῦ θιάσου, ἰδίως δὲ ὅ,τε χαρακτήρ τῆς Μερόπης διεπλάσθη, καὶ ἡ ἐκλογὴ ἐν γένει τοῦ θέματος ἐγένετο κατ ̓ ἀναφορὰν πρὸς τὴν ὑποκριτικὴν ἰδιοφυΐαν τῆς πρωταγωνιστρίας τοῦ θιάσου τούτου, ἥτις καὶ τῳόντι ἐν τῇ παραστάσει τῆς Μερόπης ηὐδοκίμησεν ἀπαραμίλλως, ἀναδειχθεῖσα πολὺ ἀνωτέρα ἑαυτῆς. Διὰ τοῦτο καὶ εἰς πλήρη κατάληψιν τοῦ ἀνὰ χεῖρας δράματος ἤθελεν ἦνε χρεία μᾶλλον ν ̓ ἀκούσῃ καὶ ἴδῃ τις αὐτὸ διδασκόμενον ἀπὸ τῆς σκηνῆς. Ἡ ἔννοια πολλῶν περικοπῶν, φράσεων καὶ λέξεων, γενικὴ καὶ ἀόριστος ἕνεκα τῆς συμπυκνώσεως, μόνον διὰ τῆς ἀπὸ τῆς σκηνῆς ἀπαγγελίας καὶ ὑποκρίσεως εἶνε δυνατὸν νὰ εἰδοποιηθῇ καὶ γίνῃ καταληπτή· διότι ἡ ἑρμηνεία τοῦ δράματος κατὰ παράδοσιν εἰς τὸν ὑποκριτὴν παρὰ τοῦ ποιητοῦ γινομένη, ἔχει χρείαν τῆς σκηνῆς ἵνα γίνῃ καὶ εἰς ἄλλους κοινή. Ἡ κρίσις λοιπὸν τοῦ παρόντος δοκιμίου ἤθελεν ἦνε, νομίζω, ἐν μέρει ἀτελής, ἐὰν ἠρύετό τις αὐτὴν ἐκ μόνης τῆς ἀναγνώσεως. Ἐννοεῖται δὲ ὅτι κρίσιν λέγων, ἐννοῶ πάν· τοτε τοὺς πεφωτισμένους καὶ εἰλικρινεῖς φίλους τῆς ποιήσεως, οἵτινες κρίνουσι καθ' ἑαυτούς, καὶ οἵτινες ἵστανται συνήθως μακρὰν ἀπὸ τῆς ὀχλοκρατίας τοῦ τύπου, ὄχι τοὺς ἀμαθεῖς καὶ ἀσυνειδήτους ὑβριστάς μου, τοὺς μελανωτὰς τῶν ἐφημερίδων. Περὶ τῆς γλώσσης καὶ μετρικῆς δὲν ἔχω νὰ εἴπω τίποτε, διότι ὅσοι ἠξίωσαν τῆς εὐμενοῦς προσοχῆς αὐτῶν τὰ προηγούμενα δραματικά μου δοκίμια, γνωρίζουσι τὸ σύστημά μου. Ἐν τῇ κατασκευῇ τῶν ἰάμβων ἀκολουθῶ ὄχι ἀκριβῶς τοὺς κανόνας τῆς ἀρχαίας μετρικῆς, ἀλλὰ τοὺς κανόνας ἐκείνους, ὅσους ὑπαγορεύει ἡ εὐφωνία καὶ ἡ φύσις τῆς σημερινῆς γλώσσης, οὐσιωδῶς διαφόρου τῆς ἀρχαίας. Οὕτω π. χ. ἐν πολλοῖς στίχοις δὲν ὑπάρχει οὔτε ἡ πενθημιμερὴς οὔτε ἡ ἐφθημιμερὴς τομὴ τῶν παλαιῶν, πολλαχοῦ δὲ λείπει καὶ αὐτὴ ἡ εἰς ἀνόμοια κατὰ τόνον μέρη διαίρεσις τοῦ στίχου, ὅπερ θεωρῶ ὡς τὸ κύριον θεμέλιον τῆς νέας ἰαμβικῆς στιχουργίας. Ὡς πρὸς δὲ τὴν γλῶσσαν αὐτὴν ἡ προσέγγισις τῆς σκηνῆς μοὶ ἐπέβαλεν ἀφθονωτέραν τὴν χρῆσιν τῶν νεωτέρων στοιχείων τῆς σημερινῆς ἑλληνικῆς. Καὶ τύποι καὶ συντάξεις καὶ σημαινόμενα κλίνουσι πολὺ ἐν τῷ δράματι τούτῳ πρὸς τὴν συνήθειαν τῆς κοινῆς γλώσσης. Τῶν ἐγκλινομένων π. χ. καὶ ὁ τονισμὸς καὶ ἡ σύνταξις πολλαχοῦ εἶνε κατὰ τοὺς κανόνας τῆς σημερινῆς ἑλληνικῆς, ὄχι τῆς ἀρχαίας. Ἡ χρῆσις δὲ καὶ ἐκλογὴ τῶν διαφόρων τούτων ἐκ τῆς ἀρχαίας καὶ νεωτέρας συντακτικῶν καὶ τυπικῶν στοιχείων εἶνε ποικίλη, κατὰ τὰς ἑκάστοτε προσπιπτούσας ἀνάγκας τοῦ νοήματος. Παροράματα τυπογραφικὰ (ὁποῖον τὸ ἐν σελ. 46, στίχ. 4 : γονυκλιτὴς ἀντὶ: γονυκλινὴς) ἀφίνονται εἰς τὴν εὐμενῆ ἐπιείκειαν τοῦ ἀναγνώστου. Αἱ περὶ τοῦ μύθου τοῦ δράματος ἱστορικαὶ ἢ μᾶλλον ὡς ἱστορικαὶ εἰδήσεις εἶνε ἐλάχισται καὶ οὐδαμιναὶ σχεδὸν (Παυσαν. Δ ́. γ ́. 6, ̓Απολλόδωρ. Β ́. ή, 5.). Τὰ χάσματα συνεπλήρωσα κατὰ τὸ πιθανὸν καὶ εἰκός, συνεικάζων ἐξ ὅσης εἶχον βεβαίας ὁπωσοῦν ἱστορικῆς ὕλης. Ἔγραφον ἐν ̓Αθήναις, τῇ 31 Μαΐου, 1866. Δ. Ν. Β. |